پزشک تاییدکننده:
دکتر سمیه پریزن
متخصص زنان و زایمان از دانشگاه علوم پزشکی تهران، رتبه ۳ بورد تخصصی زنان و دستیار فلوشیپ لاپاروسکوپی زنان
در هفته چهارم بارداری، شما رسما باردار هستید! رویان در رحم شما لانه کرده و از این لحظه به بعد، به سرعت در حال رشد و تکامل است. البته که این ممکن است با لکه‌بینی لانه‌گزینی، خستگی یا حتی تهوع همراه باشد. آماده‌اید بدانید در این هفته چه اتفاقاتی در انتظار شما و جنین است؟ تا پایان این مطلب همراه ما باشید.
هفته چهارم بارداری چه علائمی دارد؟
اختلالات اشتهایی یا هوس خوردن غذاهای عجیب و غریب و مشکل در خوابیدن از جمله علائمی هستند که چندان شایع نیستند و احتمال تجربه آن‌ها کمتر است. اما شایع‌ترین علائم بارداری در چهارمین هفته بارداری عبارتند از:
نفخ شکم
با رشد بدن شما برای حمایت از جنین در حال رشد، پوشش رحم برای باز کردن فضای بیشتر ضخیم‌تر شده و ممکن است در ناحیه شکم احساس گرفتگی، درد یا نفخ کنید.
خونریزی خفیف یا لکه‌بینی
بعضی از زنان در هفته چهارم بارداری دچار لکه‌بینی می‌شوند که به آن خونریزی لانه‌گزینی می‌گویند. در صورتی که خونریزی شدید داشتید و لکه‌بینی بیشتر از ۲ روز طول کشید، حتما در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید.
نوسانات خلقی
افزایش سطح هورمون‌ها باعث تغییرات ناگهانی و احساسات می‌شوند که در سه‌ماهه اول و سوم بارداری به اوج خود می‌رسند.
حساسیت سینه‌ها
سینه‌های شما نیز درست مانند شکم برای آماده‌سازی تغذیه کودک شروع به تغییر می‌کند. به همین منظور، تعداد غدد شیری افزایش می‌یابد، لایه چربی ضخیم می‌شود و در نهایت سینه‌های‌تان بزرگ خواهد شد که باعث تحریک‌پذیری و حساسیت آن‌ها می‌شود.
بیماری صبحگاهی (حالت تهوع صبحگاهی)
تقریبا ۸۵ درصد از زنان باردار این علامت را در طول سه ماهه اول بارداری تجربه می‌کنند. اما شدت آن بسته به بدن و وضعیت هر فرد متفاوت است. بعضی از افراد، فقط حالت تهوع خفیف و بعضی دیگر استفراغ دارند. خبر خوب اینکه این علامت ناخوشایند در طول سه ماهه دوم کاهش می‌یابد.
ترشحات رنگ روشن
هنگامی که در هفته چهارم بارداری هستید، افزایش ترشحات واژن یک علامت طبیعی است. ترشحات در این دوره ترشحات واژن، چسبناک، شفاف یا سفید اما بدون بو و بدون خارش یا سوزش است. بنابراین اگر متوجه بوی بد یا سوزش، درد و خارش در ناحیه واژن شدید، با پزشک مشورت کنید.
احساس خستگی
اگر حتی در هفته چهارم بارداری هم احساس خستگی می‌کنید، تعجب نکنید و به خودتان حق بدهید. با اینکه متوجه آن نخواهید شد اما بدن‌تان به طور شبانه‌روزی برای حمایت از رویان در حال فعالیت است و افزایش سطح هورمون پروژسترون می‌تواند شما را از همیشه خسته‌تر کند.
علاوه بر این علائم، ممکن است موارد دیگری مانند احساس درد در ناحیه لگن و تخمدان، کمردرد، درد در پهلوی راست یا چپ، اسهال یا یبوست را نیز تجربه کنید که بسیاری از آن‌ها طبیعی هستند. اما اگر احساس درد می‌کنید یا علامت غیر عادی دارید، توصیه می‌کنیم با پزشک صحبت کنید.
در هفته چهارم بارداری جنین چگونه است؟
طول جنین هفته چهارم بارداری، کمتر از ۱ میلی‌متر و به اندازه یک دانه کنجد است که با همین اندازه کوچک خود، با سرعت در حال رشد و تکامل است.
آیا در هفته چهارم بارداری قلب جنین تشکیل می‌شود؟
در هفته چهارم بارداری، قلب جنین هنوز کامل تشکیل نشده. کم‌کم دو لوله قلبی جنین به هم می‌پیوندند و قلب را تشکیل می‌دهند.
در چهارمین هفته بارداری، جنین شما (که حالا یک رویان است) از دو لایه سلولی به نام‌های لایه خارجی اپی‌بلاست و لایه داخلی هیپوبلاست تشکیل شده است. این دو لایه در نهایت به تمام اندام‌ها و قسمت‌های بدن نوزاد تبدیل می‌شوند.
همان‌طور که در هفته سوم نیز اشاره کردیم، از لحظه لقاح، تخمک بارورشده (بلاستوسیست) شروع به تقسیم شدن می‌کند. تا پایان هفته چهارم بارداری، بلاستوسیست به یک توپ کوچک با حدود ۲۰۰ سلول تبدیل می‌شود و قطر آن به چیزی حدود ۴ تا ۵ میلی‌متر می‌رسد.
در داخل این توپ، سه لایه اصلی در حال شکل‌گیری هستند:
۱- اکتودرم (ectoderm): این لایه به سیستم عصبی، مغز، پوست و موی نوزاد تبدیل می‌شود.
۲- اندودرم (endoderm): لایه اندودرم دستگاه گوارش و بقیه اندام‌های داخلی جنین را شکل می‌دهد.
۳- مزودرم (mesoderm): این لایه به اسکلت، سیستم خونی و ماهیچه‌های جنین تبدیل خواهد شد.
علاوه بر این سه لایه، بخش بیرونی بلاستوسیست نیز به دو قسمت تقسیم می‌شود:
۱- قسمت بیرونی بلاستوسیست زائده‌های کوچکی به نام پرزهای کوریونی ایجاد می‌کند که در دیواره رحم نفوذ کرده و در نهایت به جفت تبدیل می‌شوند.
۲- قسمت داخلی بلاستوسیست به کیسه آمنیوتیک تبدیل می‌شود. کیسه آمنیوتیک یک کیسه پر از مایع است که اطراف جنین را احاطه کرده و با تغذیه، اکسیژن‌رسانی و دفع مواد زائد، به رشد و تکامل جنین کمک می‌کند.
تغییرات بدن مادر در هفته چهارم بارداری
در چهارمین هفته بارداری، تخمک بارور شده که از طریق لوله‌های فالوپ به رحم رسیده است، لانه‌گزینی می‌کند. طی این پروسه احتمال دارد با مقدار کمی خونریزی یا لکه‌بینی روبرو شوید که به این خونریزی «لکه‌بینی لانه‌گزینی» گفته می‌شود.
در خونریزی لانه‌گزینی، وجود لخته‌های خونی طبیعی نیست و لازم است با پزشک در میان بگذارید.
پس از لانه‌گزینی یا کاشت، تولید هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) شروع می‌شود. این هورمون به حفظ دیواره رحم کمک کرده و به تخمدان سیگنال می‌دهد که دیگر هر ماه تخمک آزاد نکند و این یعنی متوقف شدن چرخه قاعدگی ماهیانه و آغاز رسمی بارداری. به شما تبریک می‌گوییم.
برای درک بهتر این موضوع، خوب است بدانید hCG همان هورمونی است که در آزمایش‌های بارداری اندازه‌گیری می‌شود.
در هفته چهارم بارداری، آزمایش بارداری خانگی (بیبی‌چک) ممکن است نتیجه بارداری شما را مثبت نشان دهد، البته به شرط آنکه سطح هورمون بارداری hCG در ادرار شما به اندازه کافی بالا باشد.
اگر سطح hCG هنوز به اندازه کافی بالا نباشد، ممکن است نتیجه منفی کاذب مشاهده کنید.
برای دقت بیشتر، بهتر است تا بعد از از دست دادن پریود خود صبر کنید تا سطح hCG بالاتر رفته و با یک آزمایش، بارداری را تشخیص دهید.
در هفته چهارم بارداری، سطح هورمون بتا hCG معمولا باید بین ۵۰ تا ۵۰۰ میلی‌واحد بر میلی‌لیتر باشد.
در هفته چهارم بارداری، شما در ماه اول بارداری هستید، با اینکه هنوز هم مانند سه هفته قبل هیچ تفاوتی در اندازه شکم شما مشاهده نمی‌کنید.
معمولا شکم تا حدود هفته‌های ۱۲ تا ۱۶، یعنی زمانی که رحم شروع به حرکت در خارج از ناحیه لگن می‌کند، برآمده نخواهد شد.
هفته چهارم بارداری چی بخوریم؟
اگر هنوز رژیم غذایی سالمی را شروع نکرده‌اید، همین حالا زمان مناسبی است!
- تحت نظر پزشک، مصرف ویتامین‌های بارداری روزانه را شروع کنید تا از سلامت خود پشتیبانی کرده و به رشد زندگی جدید درون خود کمک کنید! مصرف روزانه ۴۰۰ میکروگرم (mcg) اسید فولیک خطر نقص‌های مادرزادی را کاهش می‌دهد.
- در تغذیه هفته چهارم بارداری، مصرف روزانه سه وعده مواد لبنی مانند شیر کم‌چرب؛ بدون چربی و یا ماست پاستوریزه را داشته باشید.
- از مصرف غذاهای سرخ‌شده، فراوری‌شده و با قند مصنوعی به طور جدی خودداری کنید.
مراقبت‌های هفته چهارم بارداری
با اینکه هنوز در روزهای ابتدایی سفر بارداری خود هستید، ولی بسیار مهم است که از همین اول حواس‌تان به یک سری نکات مهم باشد.
- قدم به قدم عادت‌های ناسالم را ترک کنید. سیگار کشیدن را متوقف کرده و به جای الکل، آب و نوشیدنی‌های سالم مصرف کنید تا از تولد زودرس و دیگر نقص‌های مادرزادی پیشگیری کنید
همچنین مهم است که در معرض دود نیز قرار نگیرید. تحقیقات نشان می‌دهد که این نوع از مواجهه می‌تواند خطر عوارضی مانند وزن پایین هنگام تولد، سقط جنین و بارداری خارج از رحم را افزایش دهد. - استرس خود را تا حد امکان کاهش دهید و آرامش خود را حفظ کنید. این کار را با می‌توانید تغییرات سبک زندگی، مدیتیشن و ورزش انجام دهید.
- قطعا می‌توانید در طول بارداری به ورزش ادامه دهید، مگر اینکه مشکلی وجود داشته باشد. اگر قبل از بارداری ورزش نمی‌کردید، با پزشک خود مشورت کنید که چه نوع ورزشی برای شما مناسب است.
- با استفاده از آلبوم عکس، نوشتن یا هر روش خلاقانه‌ای که خودتان می‌دانید، شروع به جمع‌آوری خاطرات کنید. می‌توانید تصاویر سونوگرافی، تاریخ‌های خاص مانند زمانی که متوجه شدید باردار هستید یا حتی اسم‌های پیشنهادی برای کودک و حس و حال خود به او را ثبت کنید.
