راهنمای جامع بارداری: همه چیز درباره دوران بارداری
1403/03/16
18 دقیقه
انواع حرکات جنین از دوران بارداری تا زایمان
یکی از هیجان انگیزترین تجربههای دوره بارداری، احساس حرکات جنین است. وقتی برای اولین بار حرکت جنین
میخواهیم از شیرینترین دوره زندگی یک زن یعنی بارداری صحبت کنیم. دورهای که قشنگترین انتظار زندگی را میشود با آن تجربه کرد. فصلی از زندگی که دلخوشی و دلنگرانی دو جزء جداییناپذیر آن است؛ البته که دلنگرانی آن جنس دیگری دارد و از هیجان و شوق وصفناپذیر دیدار میآید. اگر دنبال اطلاعات جامعی در مورد دوران بارداری میگردید، جای درستی آمدهاید و دستپر برمیگردید. خیالتان راحت!
سن مناسب بارداری
از شروع دوره قاعدگی تا یائسگی، امکان بارداری وجود دارد و میانگین سن باروری زنان بین ۱۲ تا ۵۱ سال است. زنان با بیشتر از ۱ میلیون تخمک بهدنیا میآیند. هرچه سن بالاتر میرود، تعداد تخمکها کمتر میشود و با هر بار پریود شدن، بعضی از این تخمکها هم از دست میروند. بنابراین با بالا رفتن سن، کیفیت تخمکها و قدرت باروری کمتر میشود.
تحقیقات نشان میدهند بهترین سن برای بارداری از اواخر دهه ۲۰ تا اوایل ۳۰ سالگی است. از ۳۲ سالگی قدرت باروری بهمرور کمتر شده و از حدود ۳۵ سالگی، سرعت ناباروری بیشتر میشود.
تشخیص بارداری؛ چگونه بفهمیم بارداریم؟
—تشخیص بارداری—
اگر بهتازگی رابطه جنسی محافظت نشده داشتید و این ماه پریود نشدید، وقت آن است که تست بارداری انجام دهید. تستهای خانگی یا همان بیبیچکها، با نمونه ادرار، بارداری را تشخیص میدهند. شما میتوانید تستهای بارداری را از اولین روز تاخیر در پریود انجام دهید؛ اما اگر نمیدانید زمان پریودتان چه روزی است، حداقل ۲۱ روز بعد از آخرین رابطه جنسی محافظت نشده انجام دهید.
بعضی از تستهای بسیار حساس بارداری را میتوان حتی قبل از از دست دادن پریود استفاده کرد. بهتر است بدانید که در هر زمانی از روز میتوانید آزمایش بارداری را با نمونه ادرار جمعآوری شده انجام دهید و لازم نیست حتما صبح باشد.
بیبیچک مثبت تقریبا صحیح است؛ ولی اگر منفی باشد، کمتر قابلاعتماد است.
شما میتوانید با مراجعه به یکی از آزمایشگاهها، تست بارداری با آزمایش خون درخواست کنید. تمام تستهای بارداری، مقدار هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) را اندازه میگیرند که حدود ۶ روز بعد از لقاح شروع به تولید میکند.
نشانههای زودهنگام بارداری
نشانههای اولیه بارداری در هر بارداری و در هر زن ممکن است متفاوت باشد؛ اما با اینحال، به چند نشانه اولیه رایج اشاره میکنیم:
- عقب افتادن یا از دست دادن پریود:
اگر چرخه پریود منظمی دارید، اولین و مطمئنترین علامت بارداری، عقب افتادن پریود است. - تهوع و استفراغ:
با اینکه بهعنوان “بیماری صبحگاهی” شناخته شده؛ ولی حالت تهوع و استفراغ میتواند در هر زمانی از روز یا شب اتفاق بیفتد و معمولا در هفتههای ۴ تا ۶ بارداری شروع میشود. - احساس خستگی:
احساس خستگی یا حتی فرسودگی در دوران بارداری، بهویژه در طول ۱۲ هفته اول، بهدلیل تغییرات هورمونی رایج است. - درد و حساسیت سینهها:
سینههای شما ممکن است بزرگ و حساس شوند؛ درست مانند زمان قبل از پریود. وریدها بیشتر قابل مشاهدهاند و نوک سینهها تیره و برجسته میشود. - تکرر ادرار:
ممکن است بیشتر از حد معمول نیاز به ادرار کردن داشته باشید، بهخصوص در طول شب. - یبوست و ترشح بیشتر واژن:
دفع سخت مدفوع و ترشحات بدون درد یا سوزش واژن میتواند از نشانههای بارداری باشد. - طعمها، بوها و هوسهای عجیبوغریب:
در اوایل بارداری، ممکن است متوجه شوید علاقهتان را به غذاها یا نوشیدنیهایی که قبلا دوست داشتید، از دست دادهاید. شاید بگویید طعم عجیبی در دهانتان حس میکنید؛ طعمی شبیه فلز! هوس غذاهای جدید میکنید و به بعضی از بوها حساستر شدید، مثل بوی غذا یا آشپزی!
سه ماهه اول بارداری؛ سه ماهه پرماجرا (۱ تا ۱۲ هفته)
در سه ماهه اول بارداری، تغییرات شگفتانگیزی بهسرعت اتفاق میافتد. آگاهی از اینکه چه تغییرات فیزیکی و عاطفی در انتظار شما است، میتواند باعث آرامشخاطرتان شود. سینههای حساس و متورم بلافاصله بعد از باردار شدن ظاهر میشوند؛ ولی احتمالا بعد از چند هفته که بدنتان با تغییرات هورمونی سازگار شد، درد و حساسیتشان کمتر میشود.
حالت تهوع یا استفراغ در سه ماهه اول بارداری شایع و شدت آن در هر زن متفاوت است. این علائم میتواند ناخوشایند و اذیتکننده باشند؛ ولی خبر خوب این است که با رعایت چند نکته مهم، میتوانید حالت تهوع و استفراغ را کمتر کنید:
- بهتر است هر ۱ تا ۲ ساعت بهآرامی و بهمقدار کم غذا بخورید تا معدهتان خالی نماند.
- غذاهای ملایم و کمچرب بهترین انتخابها برای غذای شماست.
- غذاهای حاوی زنجبیل ممکن است به کم کردن حالت تهوع و آرامش معده شما کمک کنند.
- بهتر است از غذاها یا بوهایی که ناراحتی معده شما را بدتر میکنند، دوری کنید.
از آنجاییکه هورمونهای بارداری هضم غذا را کند و دریچه بین معده و مری را شل میکنند؛ باعث برگشت اسید معده به مری و سوزش سردل میشوند. ما برای جلوگیری از سوزش سردل، چند پیشنهاد خوب داریم:
- وعدههای غذایی کمحجم و تعداد وعدهها زیاد باشند.
- بین غذا نوشیدنی میل کنید.
- غذاهای سرخ شده، مرکبات، شکلات یا غذاهای تند نخورید.
- بلافاصله بعد از غذا دراز نکشید.
- سعی کنید چند ساعت قبل از رفتن به رختخواب، غذا و نوشیدنی نخورید.
بیشتر مادران باردار میگویند در سه ماهه اول احساس خستگی زیادی دارند. اگر میخواهید بدانید دلیل این خستگیها چیست، باید بگوییم هورمون پروژسترون! تا جاییکه میتوانید استراحت کنید و در طول روز ۱۵ دقیقه چرت بزنید.
یک رژیم غذایی سالم و ورزش ممکن است انرژی شما را بیشتر کند. در این سه ماهه، حس چشایی شما ممکن است تغییر کند و بعضی از بوها قویتر بهنظر برسند. به همین دلیل غذاهای مختلفی هوس میکنید و از بعضی غذاها بیزار میشوید که کاملا طبیعی و بهدلیل تغییرات هورمونی است. اگر دچار یبوست شدید، میتوانید از فیبرها و مایعات کمک بگیرید و مصرف کافئین را کم کنید.
با شروع بارداری احساسات متناقضی را ممکن است تجربه کنید. در حالیکه احساس سرخوشی و شادی تمام وجودتان را فرا گرفته، یکباره اضطراب به سراغتان بیاید. دقایقی پر از هیجان و لحظاتی خسته و غمگین بهنظر برسید. همه این حالات و نوسانات خلقی در بارداری طبیعی است؛ ولی اگر احساس ناراحتیتان بیشتر از ۲ هفته دوام داشت، لازم است با روانشناس مشورت کنید.
سه ماهه دوم بارداری؛ سه ماهه دوست داشتنی (۱۳ تا ۲۸ هفته)
—سه ماهه دوم بارداری—
سه ماهه دوم بارداری، لذتبخشترین زمان بارداری است. از یک طرف علائم اذیتکننده و ناخوشایند سه ماهه اول تقریبا رفع شده؛ از طرف دیگر جنینتان هنوز آنقدر بزرگ نشده و احساس سنگینی ندارید. در این سه ماه، همانطور که رحمتان بزرگ میشود تا جا برای جنین باز شود، شکم شما هم کمکم بزرگ و نمایان میشود. اوایل سه ماهه دوم اولین حرکات جنینتان را احساس میکنید. ممکن است انقباضات خفیف و نامنظمی را به شکل یک سفتی خفیف در شکمتان داشته باشید.
تغییرات هورمونی در دوران بارداری باعث افزایش سلولهای حامل رنگدانه (ملانین) در پوست شما میشود. در نتیجه، ممکن است متوجه لکههای قهوهای روی صورتتان شوید. این تغییرات پوستی شایعاند و معمولا بعد از زایمان محو میشوند؛ اما قرار گرفتن در معرض نور خورشید بدون ضدآفتاب میتواند این مشکل را تشدید کند. همچنین ممکن است متوجه خطوط قرمز مایل به قهوهای، سیاه، نقرهای یا بنفش در امتداد شکم، سینهها، باسن یا رانها شوید. اگرچه نمیتوان از علائم کشش پوست جلوگیری کرد، اما بیشتر آنها در نهایت از نظر شدت محو میشوند.
گرفتگی بینی، حساس شدن لثهها، احساس سرگیجه، گرفتگی عضلات پا، ترشحات چسبناک واژن و عفونت ادرار را نیز ممکن است در سه ماهه دوم تجربه کنید.
سه ماهه سوم بارداری؛ سه ماهه هیجانانگیز (۲۹ تا ۴۰ هفته)
در سه ماهه سوم بارداری، کمکم شمارش معکوس برای در آغوش گرفتن نوزاد دلبندتان شروع میشود و شما آخرین روزهای بارداری را سپری میکنید. جنین همچنان رشد میکند و میتواند بخندد، گریه کند و انگشت شستش را بمکد.
اکثر جنینها در این مرحله چشمهای آبی دارند و تا چند روز یا چند هفته بعد از تولدشان همین رنگ باقی میمانند. بهخاطر بزرگ شدن جنین و افزایش وزن، کمردرد و درد شکم را تجربه میکنید و انقباضات خفیف کمکم به سراغتان میآید و رحم برای زایمان آماده میشود.
ممکن است رویاها و کابوسهای شبانه ببینید که طبیعی و بهخاطر تغییرات هورمونی است. حمل وزن اضافی، چندین بار بیدار شدن از خواب در طول شب برای رفتن به دستشویی و کنار آمدن با اضطراب ناشی از آماده شدن برای نوزاد، همگی میتوانند روی سطح انرژی شما تأثیر بگذارند و باعث احساس خستگی شوند. بواسیر، درد عصب سیاتیک، تورم، واریسی شدن رگهای پا از دیگر علائم سه ماهه آخر بارداری است.
تغذیه در بارداری
یک رژیم غذایی سالم بخش مهمی از سبک زندگی سالم در هر زمان است؛ بهویژه در بارداری. تغذیه سالم در دوران بارداری به رشد سالم جنینتان کمک میکند.
نیازی به رژیم غذایی خاصی ندارید و لازم نیست بهاندازه ۲ نفر غذا بخورید، اما مهم است هر روز از گروههای مختلف غذایی بخورید تا تمام مواد مغذی را دریافت کنید.
مکملهای ویتامین در بارداری
مصرف مکملها در کنار تغذیه سالم، خیالتان را از بابت دریافت مواد مغذی راحت میکند. مکمل اسیدفولیک به مقدار ۴۰۰ میکروگرم در روز، قبل از بارداری تا هفته ۱۲ بارداری لازم است. همچنین توصیه میشود روزانه یک عدد مکمل ویتامین D مصرف کنید. کلسیم، آهن و ویتامین سی از دیگر مکملهای ضروری بارداری است. شما میتوانید همه این ویتامینها را با مکملهای مولتیویتامین دریافت کنید؛ اما لازم است بدانید که در دوران بارداری مکمل حاوی ویتامین A استفاده نکنید.
—تغذیه در بارداری—
ورزش در بارداری
ورزش در دوران بارداری معجزه میکند. خلقوخو را بهتر میکند، خواب را بهبود میبخشد و درد را کم میکند. همچنین با تقویت ماهیچهها، شما را برای زایمان آماده میکند. تحقیقات نشان میدهد ورزش دوران بارداری ممکن است خطر ابتلا به دیابت و مسمومیت بارداری را نیز کم کند. اگر دیابت دارید، ورزش میتواند به شما در مدیریت این بیماری و جلوگیری از عوارض آن کمک کند.
خواب در بارداری
خواب مادر در دوران بارداری بسیار مهم است. بیشتر از سه چهارم از زنان در دوران بارداری مشکل خواب دارند؛ مشکل به خواب رفتن، در خواب ماندن یا بیدار شدن. تغییرات هورمونی، استرس، تکرر ادرار، تنگی نفس، گرفتگی عضلات، سوزش سردل، خستگی و سندرم پاهای بیقرار از عوامل اصلی بدخوابیهای مادران در این دوران است. دوش آب گرم قبل از خواب و ورزش روزانه میتواند برای بهبود مشکلات خواب موثر باشد.
رابطه جنسی در بارداری
تا زمانی که حاملگی طبیعی و بدون عارضه داشته باشید، میتوانید تا زمان زایمان به رابطه جنسی ادامه دهید. داشتن رابطه جنسی در دوران بارداری به جنین شما آسیبی نمیرساند. چون توسط رحم، لایهای از ماهیچهها و مایع آمنیوتیک اطرافش محافظت میشود. پلاک مخاطی داخل دهانه رحم نیز به محافظت در برابر عفونت کمک میکند.
تغییرات خلقوخو در بارداری
نوسانات خلقی بارداری میتواند باعث شود احساس کنید در یک ترن هوایی احساسی نشستهاید. تغییرات خلقی یا فرازونشیبهای عاطفی در دوران بارداری بهدلیل استرس، خستگی و تغییرات هورمونی طبیعی است. واکنش هر زنی به این تغییرات متفاوت است. بعضی از مادران باردار احساسات مثبت و منفی را تجربه میکنند و بعضی دیگر بیشتر احساس افسردگی یا اضطراب دارند. سعی کنید به خودتان یادآوری کنید که آشفتگی عاطفی در حال حاضر طبیعی است و کارهایی را انجام دهید که احساس خوبی به شما بدهند.
سفر در بارداری
اگر حاملگی شما عوارضی نداشته باشد، هیچ منعی برای سفر با هواپیما وجود ندارد. با این حال، پیشنهاد میکنیم با پزشکتان بهخصوص قبل از یک پرواز طولانی مشورت کنید. بعضی از زنان به دلیل تهوع، استفراغ و احساس خستگی بسیار ترجیح میدهند در ۱۲ هفته اول بارداری به مسافرت نروند. خطر سقط جنین نیز در این زمان بیشتر است، چه در سفر باشید و چه نباشید. سفر در ماههای آخر بارداری هم میتواند خستهکننده و ناراحتکننده باشد.
بنابراین، بهترین زمان برای سفر یا تعطیلات، در اواسط بارداری، بین ۴ تا ۶ ماهگی است.
بهتر است هر کجا که میروید، از امکانات مراقبتهای بهداشتی مقصدتان اطلاع داشته باشید و مدارک پزشکیتان را نیز همراه ببرید تا در صورت نیاز به مراقبتهای پزشکی فوری، مشکلی پیش نیاید.
—سفر در بارداری—
دیابت بارداری
حدود ۵ تا ۱۰ درصد از زنان باردار در دوران بارداری به دیابت مبتلا میشوند. این دیابت اولینبار در دوران بارداری تشخیص داده میشود و درست مانند دیابت نوع ۱ و نوع ۲، باعث میشود سطح قند خون شما بالا برود. برخلاف سایر انواع دیابت، دیابت بارداری دائمی نیست. پس از تولد نوزاد، قند خون شما به احتمال زیاد بهحالت عادی باز میگردد. با این حال، ابتلا به دیابت بارداری شما را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت در آینده قرار میدهد.
نشانههای زایمان؛ موعد دیداری شیرین
در فیلمها، نوزادان اغلب بهسرعت، راحت و به شکلی رویایی به دنیا میآیند. درد زایمان مادر شروع میشود و ناگهان نوزاد ظاهر میشود! اما در واقعیت، زایمان معمولا زمان میبرد. با شروع زایمان، دهانه رحم شروع به نرم شدن، کوتاه شدن و نازک شدن میکند. ممکن است احساس انقباضات خفیف و نامنظم داشته باشید.
یکی دیگر از علائم زایمان این است که دهانه رحم شروع به باز شدن (گشاد شدن) میکند. در ابتدا، این تغییرات دهانه رحم میتواند بسیار کند باشد؛ اما هنگامی که در فاز فعال زایمان قرار دارید، بهسرعت پیش میرود. پارگی کیسه آب و خیس شدن لباس زیر، درد و ترشحات خونی از نشانههای واضح زایماناند و به شما میگویند وقت آن رسیده که ساک بیمارستان را بردارید و برای دیدار نوزاد دلبندتان آماده باشید.
ساک بیمارستان آماده است؟
یکی از کارهای مهمیکه ماههای آخر بارداری انجام میدهید، جمع کردن ساک بیمارستان است. داخل این ساک، وسایل و لباسهای نوزاد مثل پوشک، لباس نوزادی، پتو، ناخنگیر و… و همچنین وسایل شخصی مادر مثل لباس راحتی، دمپایی، نواربهداشتی و… گذاشته میشود. ساک بیمارستان را هر چه زودتر آماده کنید، بهتر است و خیالتان راحت میشود.
کلام آخر
بارداری سفر ۹ ماهه شگفتانگیزی است که با تمام چالشها و شیرینیهایش میتواند دوره خاطرهانگیز زندگی یک زن باشد. شما با افزایش آگاهیتان از دوره بارداری میتوانید شیرینی و زیبایی این دوره را برای خودتان دو چندان کنید و با سلامتی و آرامشخاطر نوزادتان را در آغوش بگیرید.