سلامتی نوزادان از مهم‌ترین موضوعاتی است که مادرها و پدرها همواره برای آن تلاش می‌کنند؛ به‌ویژه زمانی که نوزاد زودتر از موعد مشخص خود به دنیا می‌آید. اگر به تازگی اقدام به بارداری کرده‌اید یا در حال حاضر باردار هستید و می‌خواهید بدانید که زایمان زودرس چیست؟ چه علائمی دارد؟ چه مشکلاتی می‌تواند برای نوزاد به همراه داشته باشد و چطور می‌توان از زایمان زودرس پیشگیری کرد، این مقاله را تا پایان بخوانید.
وقتی صحبت از زایمان زودرس می‌شود، انقباضات رحمی اولین و مهم‌ترین موردی است که باید درباره آن صحبت کنیم.
انقباضات رحمی، یکی از طبیعی‌ترین نشانه‌ها در دوران بارداری است که مادرها آن را تجربه می‌کنند. این انقباضات در بعضی از موارد به‌قدری دردناک و مکرر هستند که تا حد زیادی شبیه به زایمان به نظر می‌رسند و ممکن است باعث نگرانی شما شوند. ولی زیاد نگران نشوید؛ چون پزشک می‌تواند برای تشخیص زایمان زودرس، انقباضات شما را کنترل و در صورت نیاز برای‌تان سونوگرافی دهانه رحم یا لگن تجویز کند. خوب است بدانید که پزشکان می‌توانند حدود یک‌چهارم از نوزادان زودرس دنیا را پیش‌بینی کنند و با ارائه روش‌هایی برای پیشگیری، تا حد امکان از زایمان زودرس جلوگیری کنند.
حال بیایید ببینیم که زایمان زودرس چیست و چه زمانی اتفاق می‌افتد؟ همانطور که می‌دانید فرایند بارداری به طور طبیعی حدود ۴۰ هفته کامل طول می‌کشد و در صورتی که نوزاد تمام این ۴۰ هفته در رحم مادر بماند، شانس زنده بودن و سالم به‌دنیا آمدن او بیشتر می‌شود؛ چون ریه‌ها، قلب، مغز و سایر اندام‌های حیاتی نوزاد در هفته‌های پایانی بارداری به تکامل می‌رسند. زایمان زودرس در صورتی اتفاق می‌افتد که نوزاد زودتر از موعد مقرر زایمان، یعنی بین هفته ۲۲ تا ۳۷ بارداری، به دنیا بیاید.
زایمان زودرس
به طور کلی زایمان زودرس از لحاظ زمانی به سه دسته تقسیم می‌شود که رایج‌ترین مورد آن در هفته ۳۲ تا ۳۷ بارداری اتفاق می‌افتد:
زایمان زودرس به دلایل مختلفی اتفاق می‌افتد که در اینجا چند مورد از رایج‌ترین علت‌ها و درصد مادرهایی را که به آن دلایل، زودتر زایمان کرده‌اند، بررسی می‌کنیم.
| دلیل زایمان زودرس | درصد زایمان‌های زودرس |
| پارگی زودرس کیسه آب | ۳۰% |
| زایمان زودرس بدون دلیل مشخص | ۲۵% |
| خونریزی در دوران بارداری | ۲۰% |
| اختلال فشار خون در بارداری | ۱۴% |
| نارسایی دهانه رحم | ۹% |
| سایر علل | ۲% |
از آنجایی که بدن هر فرد با فرد دیگر متفاوت است و عوامل دیگر مانند ژنتیک، تغذیه و سایر موارد در فرایند بارداری نقش دارند، همه مادرهایی که نوزاد زودرس به دنیا می‌آورند، علائم مشابهی تجربه نمی‌کنند. با این حال، شایع‌ترین علائمی که لازم است به آن‌ها توجه داشته باشید تا در صورت بروز یک یا چند مورد از آن‌ها بلافاصله به پزشک مراجعه کنید عبارتند از:
همانطور که اشاره کردیم، زایمان زودرس و به تکامل نرسیدن نوزاد می‌تواند مشکلات زیادی برای او به همراه داشته باشد و حتی در بعضی از موارد باعث از دنیا رفتن کودک شود. این نوع زایمان ممکن است خونریزی بعد از زایمان و افزایش احتمال ابتلا به عفونت را برای مادر به همراه داشته باشد.
موارد زیر چند مورد از شناخته‌شده‌ترین عوارض زایمان زودرس برای نوزاد هستند که ممکن است با آن‌ها روبرو شود:
با این حال نوزادانی که بین هفته‌های ۳۴ و ۳۷ بارداری (ماه نهم) به دنیا می‌آیند، کمتر از نوزادانی که قبل از هفته ۳۴ (ماه هشتم) به دنیا می‌آیند در معرض خطر هستند. خوشبختانه بعضی از مشکلات پیش‌آمده با مراقبت از نوزاد و مادر قابل درمان هستند؛ ولی برخی از آن‌ها ممکن است باعث بیماری‌ها و اختلالات طولانی‌مدت شوند و درمان آن‌ها به مراتب سخت‌تر شود. از این رو، پزشکان بلافاصله بعد از به دنیا آمدن نوزاد، چند آزمایش روی آن‌ها انجام خواهند داد تا خطر ابتلا به عوارض زایمان زودرس را تا حد امکان به حداقل برسانند. این آزمایش‌ها عبارتند از:
نوزاد زودرس
هر ساله حدود ۱۰.۵ درصد از نوزادان در جهان، زودرس (قبل از هفته ۳۷ بارداری) به دنیا می‌آیند و این یعنی از هر ۱۰ نوزاد، یک نوزاد زودتر از موعد مشخص خود به دنیا می‌آید. با اینکه این ارقام هر ساله در حال افزایش است اما خوشبختانه سه‌چهارم نوزادان زودرس را می‌توان با مراقبت‌های ضروری در حین زایمان و دوران بعد از آن و همچنین تزریق استروئید به مادر در معرض خطر زایمان زودرس نجات داد. سایر راهکارهای مراقبتی که می‌توانند خطر زودرس به دنیا آمدن نوزاد را کاهش دهند عبارتند از:
مراقبت آغوشی یا به اصطلاح مراقبت کانگورویی مادر یکی از بهترین راهکارهای درمانی نوزادان زودرس است و بنا بر آمار تا حدود ۲۴ درصد خطر زایمان زودرس را کاهش می‌دهد. در این نوع مراقبت، پوست مادر در تماس با پوست نوزاد قرار می‌گیرد و آغوش پرمهر مادر، احساس آرامش را برای کودک دلبند به همراه می‌آورد. بهتر عمل کردن ریه‌های جنین با قرار گرفتن روی سینه مادر، ایجاد احساس گرما و امنیت برای کودک با شنیدن ضربان قلب مادر و تحریک سینه مادر به تولید شیر از جمله مواردی هستند که مراقبت آغوشی را به موثرترین روش درمانی تبدیل کرده‌اند.
حالا که با زایمان زودرس و اطلاعات کلی درباره آن آشنا شدید، می‌توانید با آگاهی بیشتر از خود و جنین مراقبت کنید. البته بهتر است برای جلوگیری از زایمان زودرس و سلامتی خود و کودک دلبندتان، به طور مرتب تحت نظر پزشک باشید، آزمایش‌ها و غربالگری‌های لازم را به موقع انجام دهید و اقدامات پیشگیرانه یا درمانی مد نظر خود را با پزشک‌تان در میان بگذارید.
منبع: Healthline, WHO
