چکاپ‌های ماهانه نوزاد؛ از تولد تا دو سالگی

به عنوان مادر و پدر، خوب است بدانید که چکاپ‌های ماهانه نوزاد برای کنترل رشد، تکامل و بررسی وضعیت سلامتی دلبندتان، اهمیت بسیار زیادی دارد. معاینات دوره‌ای نوزاد خیال شما را از سلامتی و رشد نوزادتان راحت و چالش‌های شما را رفع می‌کند. در این مطلب، قرار است با شیوه چکاپ نوزادان، اهمیت آن و همین‌طور زمان‌های مناسب برای معاینات دوره‌ای آشنا شوید.

دلایل اهمیت چکاپ نوزادان چیست؟

سلامتی جسمی و روانی نوزاد از موضوعات مهمی است که نیاز به توجه ویژه‌ای دارد. در معاینات پزشکی منظم که به آن چکاپ نوزاد هم می‌گویند، پزشک اطفال یا مراقب سلامت، به این موارد می‌پردازد:

• سلامت جسمانی، رشد قدی و وزنی نوزاد
• تکامل مهارت‌ها و توانمندی‌های نوزاد
• تزریق واکسن‌های ضروری
• پاسخ به سوالات و دغدغه‌های شما درباره خواب، تغذیه و شیردهی نوزاد

بنابراین حتی اگر دلبند شما به ظاهر مشکلی نداشته باشد، باز هم لازم است این معاینات دوره‌ای نوزاد، در سال‌‎های اولیه زندگی به طور منظم انجام شود.

برنامه ماهانه چکاپ نوزادان؛ از تولد تا ۲ سالگی

چکاپ ماهانه نوزادان یک زمان‌بندی مشخص و منظم دارد که می‌توانید طبق آن در زمان‌های مناسب دلبندتان را پیش پزشک اطفال یا مراقب سلامت ببرید تا معاینات لازم انجام شود.

۱- چکاپ بعد از تولد

پزشک اطفال بعد از تولد نوزادتان در بیمارستان، او را از سر تا پا معاینه می‌کند. ابتدا قد، وزن و دور سرش را اندازه می‌گیرد و در کارت بهداشت او ثبت کرده و سپس ضربان قلب، تنفس، ریه‌ها، دمای بدن، رفلکس‌های نوزادی، هوشیاری و رنگ پوستش را بررسی می‌کند تا از سلامت نوزاد مطمئن شود. البته در چکاپ بعد از تولد نوزاد، موارد دیگری نیز هستند که از جمله آن‌ها عبارتند از:

• غربالگری شنوایی
  پزشک اطفال در اولین معاینه، توانایی شنوایی نوزاد را با‌ تست‌های شنوایی‌سنجی بررسی می‌کند تا مطمئن شود طبیعی است.
• واکسیناسیون بدو تولد
  واکسن‌های هپاتیت ب، فلج اطفال و ب ث ژ اولین واکسن‌های نوزاد هستند که معمولا در بیمارستان تزریق می‌شوند.

اولین چکاپ بعد از ترخیص از بیمارستان، در ۳ تا ۵ روزگی نوزاد انجام می‌شود و پزشک اطفال موارد زیر را بررسی می‌کند:

• معاینه فیزیکی
  پزشک، نوزاد را وزن می‌کند تا تشخیص دهد که شیر کافی می‌خورد یا نه. هم‌چنین قد و دور سر نوزاد را هم اندازه می‌گیرد.
• کنترل زردی
  پزشک میزان زردی نوزاد را بررسی می‌کند و توصیه‌های لازم را به مادر و پدر می‌گوید. معمولا در این مرحله، یک آزمایش خون برای کنترل عدد زردی نیز انجام می‌شود.
• انجام آزمایش‌ ضروری نوزاد
  بین ۳ تا ۵ روزگی برای غربالگری بیماری‌های متابولیک، از پاشنه پای نوزاد خون می‌گیرند تا آزمایش خون برای بررسی وجود بیماری‌هایی مثل کم‌کاری تیروئید و فنیل کتونوری انجام شود.
• تجویز قطره آد
  بین ۳ تا ۵ روزگی زمان مناسبی برای شروع قطره آد است که می‌توانید از مراکز بهداشت یا داروخانه تهیه کنید.

خوب است بدانید که شما می‌توانید بر اساس چکاپ‌ها درباره شیوه صحیح شیردهی بپرسید و مشاوره شیردهی بگیرید و اگر درباره دفع طبیعی ادرار و مدفوع، خوابیدن و شیر خوردن نوزاد، و موارد دیگر هم سوالی دارید، از پزشک بپرسید.

چکاپ ۱۴ تا ۱۵ روزگی

از جمله مواردی که در چکاپ ۱۴ تا ۱۵ روزگی نوزاد انجام می‌شود عبارتند از:

• معاینه قلبی و تنفسی
  در این معاینه، پزشک به دقت به ضربان قلب و تنفس نوزاد گوش می‌دهد تا مطمئن شود که هیچ مشکلی وجود ندارد. این معاینه به تشخیص هرگونه اختلال در سیستم قلبی و تنفسی نوزاد کمک می‌کند.
• بررسی زردی نوزاد
  پزشک دوباره میزان زردی نوزاد را بررسی می‌کند و ممکن است آزمایش خون برای اندازه‌گیری دقیق‌تر عدد زردی انجام دهد. این معاینه به والدین کمک می‌کند تا مطمئن شوند که سطح زردی نوزاد در حد طبیعی است و نیازی به درمان بیشتر ندارد.
• ارزیابی رفلکس‌های نوزاد
  پزشک رفلکس‌های طبیعی نوزاد را بررسی می‌کند تا مطمئن شود که رشد عصبی نوزاد به درستی پیش می‌رود. این رفلکس‌ها شامل واکنش‌های خودکار نوزاد به محرک‌های مختلف است که می‌تواند نشان‌دهنده سلامت عصبی او باشد.
• کنترل وزن‌گیری
  وزن‌گیری نوزاد در این مرحله مورد بررسی قرار می‌گیرد تا پزشک مطمئن شود که نوزاد به خوبی شیر می‌خورد و رشد مناسبی دارد. اگر نوزاد در این مرحله به اندازه کافی وزن نگرفته باشد، پزشک ممکن است توصیه‌های تغذیه‌ای دهد.

چکاپ ۱ ماهگی

موارد زیر در چکاپ یک ماهگی انجام می‌شود:

• اندازه‌گیری وزن، قد و دور سر نوزاد
  پزشک با کنترل رشد وزن، قد و دور سر نوزاد و ثبت آن در نمودار، می‌تواند متوجه شود که رشد کافی داشته یا نه. نکته مهم این است که رشد نوزاد روی نمودار، متناسب با سنش پیش برود.
• معاینه فیزیکی
  پزشک نوزاد شما را از سر تا پا معاینه می‌کند؛ چشم‌ها، گوش‌ها، دهان، رنگ پوست از نظر زردی، ریه‌ها، قلب، شکم، اندام تناسلی، لگن و پاهای او را بررسی می‌کند تا مطمئن شود همه اندام‌ها سالم هستند. در صورتی که نوزاد ختنه شده باشد، پزشک محل ختنه را بررسی می‌کند.
• بررسی شکل سر نوزاد
  استخوان‌های جمجمه نوزاد نقاط نرمی دارد که به آن‌، فونتانل می‌گویند. این نقاط نرم به استخوان‌های جمجمه اجازه می‌دهند تا در زمان تولد جابه‌جا شوند و مغز بتواند رشد کند.
• بررسی بینایی
  برای تمام نوزادان کم‌وزن و نارس و نوزادانی که سابقه بستری در NICU دارند، فرایند بررسی بینایی انجام می‌شود.
• بررسی افسردگی پس از زایمان مادر
   پزشک در مورد نشانه‌های افسردگی بعد از زایمان با مادر صحبت می‌کند تا در صورت نیاز بتواند از روان‌شناس یا روان‌پزشک کمک بگیرد.

چکاپ ۲ ماهگی

چکاپ دو ماهگی نوزاد معمولا شامل دو مرحله زیر است:

• بررسی رشد و تکامل نوزاد
  پزشک وزن، قد و دور سر کودک را اندازه می‌گیرد و درباره هوشیاری نسبت به صداها، بینایی و توانایی لبخند زدن برای بررسی تکامل از شما سوالاتی می‌پرسد.
• واکسن‌های دو ماهگی
  واکسن‌های سه‌گانه (سیاه سرفه، کزاز، دیفتری)، فلج اطفال و هپاتیت ب در این سن تزریق می‌شوند.

چکاپ ۴ ماهگی

در چکاپ نوزاد در چهار ماهگی، مثل چکاپ‌های قبلی بررسی رشد و تکامل نوزاد انجام می‌شود. پزشک حرکات چشم‌ها  و مفاصل نوزاد را از نظر سلامتی بررسی می‌کند. هم‌چنین موارد زیر هم شامل چکاپ چهار ماهگی است:

• آزمایش بررسی کم‌خونی
  پزشک اطفال ممکن است در موارد خاص، آزمایش هماتوکریت یا آزمایش هموگلوبین را در این سن انجام دهد تا کمبود آهن و کم‌خونی ناشی از آن را در نوزاد بررسی کند.
• تزریق واکسن‌های چهار ماهگی
  نوبت بعدی واکسن‌های سه‌گانه (سیاه سرفه، کزاز، دیفتری) و فلج اطفال نیز در این سن به نوزاد تزریق می‌شوند.
  
  

  مقاله مرتبط:

  واکسیناسیون نوزاد و جدول واکسن‌های کودکان ۱۴۰۳

  واکسن، یک راه‌‌حل ابتدایی‌، ساده و تاثیرگذار برای مراقبت از کودکان در مقابل بیماری‌‌هاست. به ای ... مطالعه

چکاپ ۶ ماهگی

مثل ماه‌های قبل، در چکاپ شش ماهگی هم قد، وزن و دور سر نوزاد اندازه‌گیری می‌شود. هم‌چنین پزشک در مورد توانایی غلت زدن، نشستن و دیگر مهارت‌های حرکتی از شما سوال می‌پرسد تا تکامل نوزاد دلبندتان را بررسی کند. ۳ مورد زیر هم به چکاپ شش ماهگی نوزاد اضافه می‌شود:

• شروع غذای کمکی
   پایان شش ماهگی زمان مناسب شروع غذای کمکی است. شما می‌توانید در مورد شیوه شروع تغذیه تکمیلی و غذاهای مناسب از پزشک‌ سوال کنید. این مرحله‌ای است که می‌توانید ‌دلبندتان را با دنیای لذت‌بخش غذاها آشنا کنید و از شروع دوره تازه‌ای از فرزندپروری لذت ببرید.
• واکسیناسیون
  واکس‌های سه‌گانه، واکسن فلج اطفال و واکسن هپاتیت ب در شش ماهگی تزریق می‌شوند.
• تجویز قطره آهن
  معمولا در شش ماهگی پزشک قطره آهن را تجویز می‌کند. البته ممکن است پزشک در بعضی از نوزادان زودتر از شش ماهگی، دادن قطره آهن را به شما توصیه کند.

چکاپ ۹ ماهگی

در ۹ ماهگی، پزشک علاوه ‌بر این‌که رشد نوزاد را کنترل می‌کند، سوالاتی درباره توانایی غلت زدن، نشستن، چهار دست و پا راه رفتن و صحبت کردن نوزاد، از شما می‌پرسد. هم‌چنین اگر واکسنی تا ۹ ماهگی باقی مانده باشد نیز در این سن تزریق می‌شود. اما مهم‌ترین مراقبت ۹ ماهگی چکاپ دهان و دندان است.

چکاپ دهان و دندان: اولین چکاپ دندان‌پزشکی هم‌زمان با رویش اولین دندان است. خیلی خوب است کودک‌تان را هر چه زودتر با محیط دندان‌پزشکی آشنا کنید تا در زمان چکاپ‌ها همکاری لازم را با دندان‌پزشک داشته باشد. ممکن است این چکاپ بسته به زمان رویش اولین مروارید در دهان کوچک دلبندتان زودتر از ۹ ماهگی هم باشد.

چکاپ ۱۲ ماهگی

بعد از اولین جشن تولد دلبندتان، وقت رفتن به چکاپ دوازده ماهگی است که شامل موارد زیر است:

• معاینه فیزیکی و چکاپ تکاملی
  پزشک معاینه فیزیکی معمول را برای رشد طبیعی کودک انجام می‌دهد و در مورد توانایی به‌تنهایی ایستادن و راه رفتن، با مادر و پدر صحبت می‌کند.
• معاینه بهداشت دهان و دندان
  دندان‌های کودک از نظر پوسیدگی و سلامت لثه‌ها بررسی می‌شوند و در صورتی که کودک هنوز در شب‌ها شیر می‌خورد، پزشک برای سلامت دندان‌ها و داشتن خواب بهتر، پیشنهادهایی برای قطع شیردهی به شما می‌دهد.
• واکسیناسیون
  واکسن‌های زمان ۱ سالگی سرخک، سرخچه و اوریون است که از بازو تزریق می‌شود.
• آزمایش چکاپ نوزادان از نظر کم‌خونی
  در موارد خاص، در ۱ سالگی، معمولا برای بررسی احتمال کم‌خونی نوزاد، یک آزمایش انجام می‌شود تا در صورت کم‌خون بودن نوزاد، دوز مکمل آهن تنظیم شود.

چکاپ ۱۵ ماهگی

این چکاپ هم مثل چکاپ‌های قبلی، برای بررسی رشد و تکامل کودک است و پزشک در مورد توانایی صحبت کردن کودک سوالاتی را از مادر و پدر می‌پرسد و توصیه‌های لازم را انجام می‌دهد. شما هم می‌توانید در مورد خواب و از شیر گرفتن دلبندتان از پزشک سوال کنید تا تمام ابهام‌های‌تان برطرف شود.

چکاپ ۱۸ ماهگی

در این سن در کنار کنترل رشد کودک‌تان می‌توانید در مورد غذا خوردن، خوابیدن و راه‌های مدیریت رفتار کودک با پزشک صحبت کنید. مراقبت‌های دیگر هجده ماهگی شامل این موارد است:

• واکسیناسیون
  واکسن‌های سه گانه و فلج اطفال در این سن تزریق می‌شوند.
• آزمایش غربالگری
  ممکن است پزشک، کودک را از نظر سلامت شنوایی، بینایی و همین‌طور بیماری اوتیسم بررسی کند.

چکاپ ۲ سالگی

وقتی کودک شما ۲ ساله می‌شود، ممکن است در رابطه با رفتارهای هیجانی او با چالش‌هایی روبرو شوید؛ مثلا جیغ و داد کردن، یکی از رفتارهای معمول کودکان در این سن است که گاهی حتی زودتر هم شروع می‌شود. شما می‌توانید با پزشک یا روان‌شناس کودک درباره تغییرات رفتاری کودکان ۲ ساله و راه‌های مدیریت آن، مشورت کنید.

خوب است بدانید بعد از ۲ سالگی معمولا چکاپ‌‌ها به شکل سالانه تا ۵ سالگی ادامه پیدا می‌کند. هرچند شما می‌توانید هر زمان نیاز به مشورت با یک متخصص داشتید، به پزشک اقدام کنید.

کلام آخر

معمولا مادر و پدرها دغدغه‌های زیادی برای سلامتی دلبندشان دارند. چکاپ‌های منظم می‌تواند به شما کمک کند تا همه چالش‌ها و نگرانی‌های‌تان را به پزشک بگویید و راهنمایی‌های لازم را بگیرید. البته ممکن است زمان‌های چکاپ بسته به نظر هر پزشک کمی تغییر کنند؛ ولی چیزی که اهمیت دارد نادیده نگرفتن این مراقبت‌ها و معاینات دوره‌ای است.

شما می‌توانید با آگاهی و پیگیری‌های به موقع، با خیالی آسوده از رشد و قد کشیدن کودک‌تان لذت ببرید.