احتمالا از زمانی که نوزاد شما به دنیا آمده است، در کنار احساس شادی و آرامش دچار احساس ترس، شک و تردید، غم و سردرگمی شده‌اید و برایتان سوال است که چرا چنین احساساتی را تجربه می‌کنید؟
این احساسات ممکن است نشانه‌ای از افسردگی بعد از زایمان باشد که خیلی از مادرها آن را تجربه می‌کنند. اگر می‌خواهید بدانید که آیا شما هم با افسردگی بعد از زایمان روبرو هستید یا نه، نشانه‌ها و علائم آن چیست و چه راهکارهای درمانی برای آن وجود دارد، تا پایان این مقاله با ما همراه باشید تا با شناخت افسردگی بعد از زایمان، از سپری کردن لحظات خود با کودک دلبندتان لذت ببرید و به اطرافیان‌تان که ممکن است دچار افسردگی بعد از زایمان باشند هم کمک کنید.
این نوع افسردگی که بسیاری از مادرها بعد از به دنیا آمدن نوزاد با آن روبرو می‌شوند، وضعیتی است که مادر بعد در ماه‌های بعد از زایمان، احساسات یا افکار منفی شدید و طولانی‌مدتی را تجربه می‌کند. این احساسات ممکن است به حدی قوی باشند که حتی نتوانید کارهای روزانه خود مانند مراقبت از خود و کودک‌تان را به خوبی انجام دهید. اما لازم نیست خودتان را برای این موضوع سرزنش کنید.
بنا بر آمار، حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد زنان، بعد از تولد نوزادشان افسردگی پس از زایمان را تجربه می‌کنند. این افسردگی اغلب بین ۱ تا ۳ هفته بعد از تولد نوزاد ظاهر می‌شود و ممکن است تا بیشتر از ۲ هفته هم طول بکشد. بعضی از زنان ممکن است تا یک سال درگیر افسردگی بعد از زایمان باشند و بعضی دیگر هم احتمالا علائم این افسردگی را از قبل زایمان یعنی در دوران بارداری، تجربه می‌کنند.
تجربه احساسات منفی مانند سردرگمی، غم و پوچی در دوران بعد از زایمان، به‌خصوص چند ماه اول، به دلیل عضو جدید خانواده و تغییرات در سبک زندگی طبیعی است؛ اما اگر احساسات شما خیلی شدید و طولانی‌مدت شوند و در انجام کارهای‌تان اختلال ایجاد کنند، لازم است برای بهبود آن اقداماتی انجام دهید. از جمله شایع‌ترین علائمی که ممکن است در بعد از زایمان تجربه کنید عبارتند از:
در صورتی که این علائم را تجربه کردید، حتما در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید تا افسردگی به موقع تشخیص داده شده و با انجام چند راهکار مراقبتی، از تشدید آن جلوگیری کنید و درمان شوید.
عوامل زیادی از جمله ژنتیک، تغییرات هورمونی و عاطفی و سایر عوامل محیطی در ایجاد افسردگی بعد از زایمان نقش دارند. اما عواملی هم هستند که مادرها را بیشتر در معرض ابتلا به این اختلال قرار می‌دهد. مانند:
در صورتی که هر یک از این عوامل خطر به خصوص سابقه افسردگی بعد از زایمان‌های قبلی را دارید، بهتر است از همان ابتدا برای پیشگیری از افسردگی به پزشک مراجعه کنید.
افسردگی بعد از زایمان
قبل از آنکه به تشخیص افسردگی بعد از زایمان بپردازیم، لازم است علاوه بر افسردگی بعد از زایمان (PDD) که در این مقاله به طور مفصل به آن پرداختیم، دو اصطلاح کلی دیگر که برای تغییرات خلقی زنان بعد از زایمان استفاده می‌شود را نیز بررسی کنیم:
اندوه بعد از زایمان (Baby Blues)، برای ۷۰ درصد از مادران در روزهای بعد از تولد کودک اتفاق می‌افتد. در این روزها ممکن است تغییرات خلقی ناگهانی را تجربه کنید؛ مثلا یک لحظه احساس شادی داشته باشید و سپس به فاصله زمانی کمی احساس غم و اندوه سراسر وجود شما را بگیرد. ممکن است بدون دلیل گریه کنید و احساس بی‌حوصلگی، بدخلقی، بی‌قراری، اضطراب و تنهایی داشته باشید. معمولا این نوع افسردگی تنها چند ساعت یا تا ۱ تا ۲ هفته بعد از زایمان ادامه پیدا می‌کند و نیازی به مراجعه به پزشک نخواهد داشت. اغلب اوقات، پیوستن به گروه‌های حمایتی متشکل از مادران و هم‌صحبتی با آن‌ها می‌تواند به شما کمک کند.
روان‌پریشی بعد از زایمان (Postpartum psychosis)، یک بیماری روانی بسیار جدی است که می‌تواند مادرانی را که به تازگی کودکشان به دنیا آمده تحت تاثیر قرار دهد. این بیماری خیلی سریع و بیشتر در ۳ ماه اول بعد از زایمان اتفاق می‌افتد. در این اختلال، ممکن است مادران ارتباط خود را با دنیای واقعی از دست بدهند، دچار توهمات شنیداری (شنیدن اتفاقاتی که در واقع رخ نمی‌دهند، مانند صحبت کردن با یک فرد) و هذیان‌گویی شوند. همچنین ممکن است علائم دیگر مانند بی‌خوابی، احساس آشفتگی، عصبانیت، احساس سردرگمی و بی‌قراری و رفتار‌های عجیب و غریب را هم تجربه کنند. افراد مبتلا به روان‌پریشی بعد از زایمان نیاز به درمان فوری دارند و تقریباً باید به طور مداوم دارو مصرف کنند.
برای تشخیص اینکه آیا به افسردگی بعد از زایمان مبتلا هستید یا نه، لازم است به پزشک مراجعه کنید. پزشک با گرفتن شرح حال دقیق و بررسی علائم گفته‌شده، در صورت نیاز شما را به روانپزشک ارجاع می‌دهد و اقدامات درمانی لازم برای افسردگی بعد از زایمان انجام می‌شود.
همانطور که گفتیم لازم است به محض مشاهده علائم افسردگی بعد از زایمان، جوانب احتیاط را رعایت کرده و به پزشک مراجعه کنید.
پزشک بعد از بررسی علائم و احساسات شما و تشخیص اینکه آیا به افسردگی بعد از زایمان مبتلا هستید یا نه، گزینه‌های درمانی که ممکن است شامل روان‌درمانی (گفتگو با یک مشاور یا روانشناس) و یا داروهای ضد افسردگی باشد را توصیه می‌کند.
داروهای ضد افسردگی با متعادل کردن مواد شیمیایی در مغز به بهبود خلق‌وخو کمک می‌کنند. در میان انواع مختلفی از این داروهای ضد افسردگی، پزشک مطابق با بررسی‌های خود یکی از آن‌ها را برایتان تجویز می‌کند. بسیار مهم است در نظر داشته باشید که ممکن است یک ماه طول بکشد تا دارو تاثیر خود را روی فرد نشان دهد.
در روان‌درمانی، این امکان را دارید تا با یک متخصص سلامت روان درباره احساسات خود صحبت کرده و با کمک او، آن‌ها را مدیریت کنید. گاهی اوقات این جلسه‌ها به صورت تکی و یا به شکل گروهی برگزار می‌شوند که می‌توانید در جلسات گروهی افرادی با چالش‌های مشابه خود را پیدا کنید. این موضوع تاثیر بسیار خوبی برای شما به همراه خواهد داشت.
حال ممکن است برایتان سوال پیش بیاید که آیا نمی‌توان به تنهایی افسردگی بعد از زایمان را درمان کرد؟ لازم است بدانید که PDD موضوعی نیست که بتوان آن را به تنهایی درمان کنید؛ اما به هر حال چند راهکار وجود دارد که به تسریع فرایند درمان کمک می‌کنند. از جمله:
از آنجایی که همسرتان نزدیک‌ترین فرد خانواده به شماست، می‌تواند تاثیر چشمگیری روی شما بگذارد و همچنین به تسریع روند درمان کمک کند. از جمله راهکارهایی که پدرها می‌توانند برای کمک به همسران خود در این مسیر انجام دهند عبارتند از:
سوالات متداول
آیا افسردگی بعد از زایمان فقط بعد از اولین زایمان اتفاق می‌افتد؟
نه لزوما. ممکن است بعد از هر زایمانی، مادر دچار افسردگی شود.
آیا افسردگی بعد از زایمان روی کودک هم تاثیر می‌گذارد؟
بله. به صورت غیر مستقیم کودک تحت تاثیر آن قرار می‌گیرد. هر گونه اضطراب و استرسی که داشته باشید، می‌تواند تاثیر منفی روی دلبندتان بگذارد و بهتر است در اولین فرصت برای درمان آن اقدام کنید.
اگر افسردگی بعد از زایمان درمان نشود چه اتفاقی می‌افتد؟
ممکن است احساسات منفی شدید برای مدتی طولانی در شما باقی بمانند و این موضوع می‌تواند رابطه شما با کودک و همچنین رشد سالم او را با مشکلاتی روبرو کند.
حالا که این مقاله را خواندید و با علائم و عوامل افسردگی بعد از زایمان آشنا شدید، می‌توانید با آگاهی بیشتر برای درمان آن اقدام کنید. همانطور که متوجه شدید این نوع افسردگی موضوعی نیست که بتوان به تنهایی آن را رفع کرد و بهتر است از اطرافیان مورد اعتماد کمک بگیرید. در صورتی که تجربه افسردگی بعد از زایمان دارید، از تجربیات خود برای‌مان بنویسید.
