با کولیک نوزاد چه کنیم؟

اگر به‌تازگی مادر یا پدر شده‌اید و نوزادی به جمع خانواده‌تان اضافه شده است، احتمالا کولیک، گریه‌های شبانه و بی‌قراری‌های نوزاد را تجربه کرده‌اید. شاید برای همین هم این مطلب را جستجو کرده‌اید تا دلیل گریه‌های بی‌وقفه را پیدا کنید.

شنیدن گریه‌های نوزاد چندان خوشایند نیست؛ مخصوصا وقتی‌ دلیل واضحی نداشته باشد. اما خیال‌تان راحت! در این مطلب چند راه‌حل کاربردی برای تسکین بی‌قراری‌های نوزادتان به شما پیشنهاد می‌کنیم.

کولیک نوزاد چیست؟

روزهای اولی است که نوزاد را به خانه آورده‌اید. همه چیز دارد خوب پیش می‌رود که کم‌کم شکل و زمان گریه‌های نوزاد تغییر می‌کند. تا الان هر بار که کودک گریه می‌کرد، پوشک او را بررسی می‌کردید، به او شیر می‌دادید و او را در آغوش می‌گرفتید تا آرام شود اما حالا هر چه می‌کنید صدای گریه‌های بی‌وقفه نوزاد قطع نمی‌شود.

دقت که می‌کنید می‌بینید گریه نوزاد بعد از غروب خورشید و درست وقتی که خستگی روز روی شانه‌های‌تان سنگینی می‌کند، شروع می‌شود و به احتمال زیاد شما را کلافه می‌کند.

به این وضعیت که در آن نوزاد سالم بدون هیچ بیماری یا احساس گرسنگی برای مدت طولانی به طور شدید گریه می‌کند، کولیک یا قولنج گفته می‌شود.

به گفته پزشکان کولیک نوزاد چندان ارتباطی به جنسیت کودک، زمان تولد و تغذیه با شیر مادر یا شیر خشک ندارد و حتی نوزادان کولیکی از نظر رشد هم فرقی با سایز نوزادان ندارند.

با این حال فهمیدن اینکه این مشکل با رشد کودک برطرف می‌شود، می‌تواند خیال شما را تا حد زیادی راحت کند.

کولیک نوزاد از چه سنی شروع می‌شود؟

کولیک نوعی گریه و بی‌قراری است که از حدود ۱۵ روزگی شروع می‌شود، در ۴۰ روزگی به اوج خود می‌رسد و معمولا در ۳ یا ۴ ماهگی و گاهی در ۶ ماهگی تمام می‌شود.

حدود ۴۰ درصد از نوزادان، کولیک را تجربه می‌کنند.

در بچه‌های دچار کولیک، گاهی شدت گریه‌ها و بی‌قراری‌ها کم و شبیه ناله کردن است و گاهی شدیدتر و شبیه جیغ زدن می‌شود.

این بی‌قراری‌ها بیشتر از عصر یا شب شروع می‌شوند و در طول روز نوزاد عمیق و راحت می‌خوابد. این بهترین نشانه است که کولیک را تایید می‌کند؛ چون اگر دلیل گریه‌های نوزاد بیماری یا مشکل خاصی باشد، در طول روز هم آرام نمی‌شود.

علائم کولیک نوزادی چیست؟

اگر نوزادی، بیمار یا گرسنه نباشد؛ ولی بیشتر از ۳ ساعت در روز، بیشتر از ۳ روز در هفته و بیشتر از ۳ هفته مدام گریه کند، می‌گوییم کولیک دارد.

از نشانه‌های دیگر کولیک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نوزاد شدید گریه می‌کند و جیغ می‌کشد.
• آرام کردن نوزاد سخت است.
• نوزاد مشت‌هایش را گره می‌کند.
• صورت نوزاد از شدت گریه قرمز و برافروخته می‌شود.
• نوزاد زانوهایش را به سمت شکمش می‌آورد یا پشتش را قوس می‌دهد.
• نوزاد شکم منقبض، سفت یا بادکرده‌ای دارد.

نحوه تشخیص کولیک نوزاد

شاید دانستن این حقیقت کمی بر خلاف انتظار شما باشد ولی لازم است بدانید که در حال حاضر هیچ آزمایشی برای تشخیص قولنج نوزاد وجود ندارد.

برای تشخیص کولیک، پزشک درباره علائم و سابقه پزشکی نوزاد از شما سوالاتی می‌پرسد، معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و روی موارد زیر تمرکز می‌کند. البته که ممکن است پزشک برای رد احتمال بیماری‌ها و مشکلات دیگر جسمی آزمایش‌هایی نیز بنویسد.

• سطح انرژی
• رنگ پوست
• نفس کشیدن
• دمای بدن
• گوش دادن به صداهای قلب، ریه و شکم
• معاینه اندام‌ها، انگشتان دست، انگشتان پا، گوش‌ها، چشم‌ها و اندام تناسلی
• اندازه گیری قد، وزن و دور سر نوزاد

در صورتی که می‌خواهید اطلاعات بیشتری درباره نمودار رشد نوزاد، عوامل موثر بر رشد و مراحل رشد ماهانه کودک به دست آورید، می‌توانید مقاله راهنمای جامع نمودار رشد نوزاد دختر و پسر را بخوانید.

علت کولیک نوزاد چیست؟

دلیل قطعی کولیک هنوز مشخص نشده است و نظراتی مختلفی درباره این‌که چه چیزی باعث کولیک می‌شود یا چرا شدت آن در نوزادان متفاوت است، وجود دارد.

به‌هرحال، گریه کردن تنها راهی است که نوزاد می‌تواند احساساتش را بیان کند.

بعضی از دلایل احتمالی بروز کولیک و بی‌قراری نوزاد عبارتند از:

• سرعت بالای رشد نوزاد
• سیستم گوارشی در حال رشد
• عدم تعادل باکتری‌های مفید دستگاه گوارش
• سیستم عصبی در حال رشد
• خوردن شیر زیاد
• نفخ معده یا روده
• حساسیت به نور
• تحریک بیش از حد
• شکل اولیه میگرن کودکی
• ترس، ناامیدی یا هیجان
• ناتوانی در خودتسکینی
• آلرژی و حساسیت‌های پوستی نوزاد
• استرس و اضطراب مادر و پدر

لازم است بدانید بعضی از بیماری‌ها نیز ممکن است نشانه‌هایی شبیه کولیک داشته باشند و برای تشخیص درست، معاینه پزشک پیشنهاد می‌شود.

عوارض کولیک؛ کولیک چه تاثیراتی می‌تواند داشته باشد؟

بهتر است بدانید کولیک هیچ تاثیری روی سلامتی نوزاد شما نمی‌گذارد ولی سختی آرام کردن نوزادی که ساعت‌ها گریه می‌کند، می‌تواند باعث بالا رفتن احتمال افسردگی بعد از زایمان مادر، قطع زودهنگام شیردهی، احساس گناه، خستگی و عصبانیت مادر و پدر شود.

مقاله مرتبط:

علائم افسردگی پس از زایمان، راه‌های تشخیص و درمان آن

افسردگی پس از زایمان یکی از چالش‌های مهمی است که بسیاری از مادران بعد از به‌دنیا آمدن نوزاد، با آن ... مطالعه

درمان کولیک‌؛ آیا برای بی‌قراری‌ها و گریه‌های نوزاد راه‌حلی وجود دارد؟

ازآنجایی‌که هیچ دلیل واضحی برای کولیک وجود ندارد، هیچ راه‌حل واحدی هم برای درمان آن تا الان مشخص نشده است. تمام روش‌های موجود، در واقع حمایتی و تسکینی‌اند نه درمان قطعی.

این‌جا به چند مورد از روش‌های تسکینی اشاره می‌کنیم که به‌عنوان درمان خانگی کولیک نوزاد شناخته می‌شوند:

• بغل گرفتن نوزاد به‌شکل دمر (شکم پایین)
• ماشین سواری یا پیاده‌روی با کالسکه
• آروغ گرفتن نوزاد بعد از هر بار شیر خوردن
• لالایی خواندن پدر یا مادر نزدیک گوش نوزاد
• قنداق کردن با پتو
• حمام آب گرم هر روز بعدازظهر ۲ تا ۵ دقیقه
• ماساژ شکم نوزاد
• پخش صدای سفید یا وایت نویز(صدای جاروبرقی، سشوار، پنکه)
• کاهش نور و محدود کردن سایر محرک‌های محیط
• بیش از حد شیر ندادن
• داروهای کولیک (برای بهترین داروی کولیک نوزادی، حتما با پزشک مشورت کنید و هرگز به صورت خودسرانه دارویی استفاده نکنید)
• راه رفتن با نوزاد یا تکان دادن او در گهواره

ممکن است بعضی از این روش‌ها برای نوزادتان موثر باشد و بعضی دیگر نه. لازم است هر کدام را چند بار امتحان کنید تا راه تسکین بی‌قراری‌های نوزادتان را پیدا کنید.

درباره درمان کولیک نوزادی روشی که برای نوزاد شما جواب می‌دهد، لزوما برای نوزاد دیگر موثر نیست.

اگر راه‌حل‌های بالا بی‌قراری‌های نوزادتان را کمتر نکرد، پزشک ممکن است به‌صورت آزمایشی و کوتاه‌مدت تغییرات رژیم‌غذایی را توصیه کند.

با این حال، اگر نوزاد شما آلرژی غذایی داشته باشد، احتمالا نشانه‌های دیگری مانند بثورات پوستی، خس‌خس سینه، استفراغ یا اسهال هم دارد که بهتر است با پزشک اطفال در میان بگذارید.

سندرم کودک تکان‌خورده

حال که صحبت از راه رفتن با نوزاد یا تکان دادن او در گهواره شد، لازم است به شما یادآوری کنیم که حواس‌تان به نحوه و شدت تکان‌های نوزاد باشد.

چرا که گاهی ممکن است خستگی و کلافگی شما از آرام کردن نوزادی که دائم گریه می‌کند، باعث شود ناآگاهانه نوزاد را زیاد تکان دهید و این می‌تواند باعث صدمات جدی مغزی شود که به سندرم نوزاد تکان‌خورده معروف است.

یک نکته مهم در تسکین دردهای کولیکی

چیزی که بیشتر پزشکان روی آن تاکید دارند، حفظ خونسردی و برقراری آرامش در خانه است. بدون شک بی‌قراری‌های نوزاد با وضعیت روحی و روانی مادر و پدر ارتباط مستقیم دارد.

هر چه‌قدر محیط خانه پرتنش باشد، گریه‌های نوزاد هم شدیدتر می‌شود. این موضوع اهمیت حمایت و کمک به مادر و پدر را در دوره کولیک نوزاد، بیشتر از پیش آشکار می‌کند.

فواید ماساژ نوزاد برای مدیریت کولیک

ماساژ یکی از راه‌های آرام کردن نوزاد در زمان کولیک است. در ایران برای مقایسه تاثیر ماساژ و تکان دادن، یک مطالعه بین ۱۰۰ نوزاد انجام شد.

نوزادان گروه ماساژ ۱۵ تا ۲۰ دقیقه، یک بار در روز و یک بار در شب قبل از خواب ماساژ داده شدند. در گروه دیگر، مادر و پدر نوزادان‌شان را به‌آرامی به مدت ۵ تا ۲۵ دقیقه فقط تکان ‌دادند.

این مطالعه نشان داد که ماساژ بهتر از تکان دادن تاثیرگذار است. نوزادانی که ۲ بار در روز ماساژ می‌گرفتند، کمتر گریه می‌کردند و شدت گریه آن‌ها هم کمتر بود. ماساژ علاوه‌ بر تسکین دردهای کولیکی، تاثیرات مثبت زیادی روی نوزادان دارد؛ مثل ایجاد حس اعتماد و امنیت، برقراری پیوند عاطفی با مادر و پدر و احساس آرامش.

آموزش ماساژ برای کولیک نوزاد

برای تسکین درد کولیک نوزادان، در موقعیتی راحت بنشنید. پاهای خود را به سمت شکم جمع کنید و نوزاد را روی زانوهای‌تان قرار دهید. ابتدا دستان خود را کمی به هم بمالید تا گرم شود و ماساژ شکم نوزاد را از ساعت ۷ تا ۸ صبح شروع کنید.

سپس از کناره دست‌تان به حالت پارو زدن استفاده کنید؛ با کمی فشار ملایم نزدیک قفسه سینه، دستان‌تان را به‌آرامی به سمت پایین بلغزانید. با این حرکات، حس آرامش و آسایش را به نوزادتان هدیه دهید و دردهای کولیکی او را تسکین دهید.

خودمراقبتی مادر و پدر در دوره کولیک نوزاد

مراقبت از نوزادی که کولیک دارد، حتی برای مادر و پدر باتجربه نیز می‌تواند خسته‌کننده و ناخوشایند باشد. بهتر است در دوره کولیک:

• استراحت کنید.
  می‌توانید از همسرتان برای نگهداری نوزاد کمک بگیرید یا از یک دوست بخواهید برای مدتی از نوزادتان مراقبت کند.
• احساسات خود را بیان کنید.
  طبیعی است مادر و پدر در این موقعیت احساس افسردگی، گناه یا عصبانیت کنند. احساسات‌تان را با اعضای خانواده، دوستان و پزشک نوزادتان در میان بگذارید.
• خودتان را سرزنش نکنید.
  موفقیت‌تان را در مراقبت از نوزاد دلبندتان با میزان گریه او اندازه نگیرید. کولیک نتیجه مراقبت ناکافی شما نیست و نوزادتان شما را عاشقانه دوست دارد.
• مراقب سلامتی‌تان باشید.
  بهتر است غذاهای سالم بخورید، زمانی را برای ورزش، مانند پیاده‌روی روزانه اختصاص دهید.

چه زمانی برای کولیک به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر نوزاد شما خیلی زیاد گریه می‌کند و شدیدا بی‌قرار است، الگوی گریه‌اش خیلی ناگهانی تغییر می‌کند یا علائمی مانند تب، حالت تهوع، اسهال و مشکلات گوارشی از خود نشان می‌دهد در اولین فرصت به متخصص اطفال مراجعه کنید.

کلام آخر

کولیک نوزاد یکی از رایج‌ترین چالش‌های مادر و پدر است که برای درمان آن به صبر و حوصله زیادی نیاز است. با این حال اگر روش‌های تسکینی به‌درستی انجام شوند، تاثیر زیادی در کم شدن بی‌قراری‌ها و دردهای کولیکی می‌گذارند.

در این زمان، آرامش والدین اهمیت ویژه‌ای دارد. برای حفظ خونسردی و آرامش در کنار کمک گرفتن از اطرافیان، این را در نظر داشته باشید که کولیک یک دوره موقت و قصه تکراری بیشتر مادر و پدرهایی است که نوزادی در خانه دارند. بدون شک شما بهترین و کافی‌ترین مادر و پدر نوزادتان هستید.

سوالات متداول کولیک نوزاد

چطور بفهمیم کولیک نوزاد خوب شده است؟

اگر نوزاد نسبت به قبل کمتر گریه می‌کند و آرام‌تر است، به احتمال زیاد کولیک او برطرف شده. ولی توصیه می‌کنیم برای اطمینان بیشتر با پزشک مشورت کنید.

برای کولیک نوزاد چه کنیم؟

برای تسکین قلنج نوزادی می‌توانید از ماساژ شکم نوزاد یا قرار دادن او به شکم و آرام ماساژ دادن پشتش یا صداهای سفید و کمتر کردن نور برای آرامش نوزاد کمک بگیرید.