راهنمای جامع نمودار رشد نوزاد دختر و پسر+ عکس

اگر به ‌تازگی مادر و پدر شده‌اید، به شما تبریک می‌گوییم. تبریک می‌گوییم که به تازگی والد شده‌اید! در کنار شادی این روزها، احتمالا به رشد نوزادتان هم توجه دارید.

اما چطور می‌توان مطمئن شد که همه چیز خوب پیش می‌رود؟ نمودار رشد نوزاد ابزاری مفید است که به شما کمک می‌کند تا به‌راحتی روند رشد فرزندتان را بررسی کنید و با آگاهی از مراحل رشد نوزاد و کودک، جدول قد و وزن نوزاد دختر و پسر از سلامت نوزاد خود مطمئن شوید.

منحنی رشد چیست و چگونه به مادرها و پدرها کمک می‌کند؟

زمانی که از بیمارستان مرخص می‌شوید، یک کارت مخصوص رشد و تغذیه کودک به شما داده می‌شود. به کمک این کارت که رشد نوزاد را در ماه‌های مختلف نشان می‌دهد، می‌توانید قد، وزن و اندازه دور سر نوزادتان را بررسی کنید.

جدول منحنی رشد، روند رشد کودک را در مقایسه با گروه هم‌سالان و هم‌جنس‌ها نشان می‌دهد. از آن‌جا که الگوی رشد دخترها و پسرها متفاوت است، جدول منحنی رشد برای دخترها و پسرها یکسان نیست. برای مثال، نمی‌توانیم روند رشد یک نوزاد پسر ۵ ماهه را با الگوی رشد یک دختر ۵ ماهه مقایسه کنیم.

استفاده از نمودار رشد کودک

زمانی که کوچولو به دنیا می‌آید مادرها و پدرها برای بررسی رشد نوزاد، به پزشک متخصص اطفال مراجعه می‌کنند. پزشک، وزن، قد و اندازه دور سر کودک را در یک نمودار رشد نمایش می‌دهد تا در طی ماه‌های آینده، این روند را بررسی کند.

منحنی رشد به مادرها و پدرها کمک می‌کند هر زمان که نیاز شد، بتوانند اقدامات لازم را در زمان مناسب انجام دهند تا کودک دلبندشان روند رشد طبیعی‌اش را طی کند.

خوب است بدانید در این منحنی از مقیاس صدک استفاده می‌شود، اما صدک چیست؟ در ادامه با جزئیات بیشتر به آن می‌پردازیم.

صدک در منحنی رشد کودک به چه معناست؟

در نمودار رشد کودک، یک‌سری خطوط منحنی با رنگ‌های متفاوت وجود دارد که ممکن است نظر شما را به خود جلب کرده باشد. همچنین عددهای ۵، ۱۰، ۲۵، ۵۰، ۷۵، ۹۰ و ۹۵ را هم روی این نمودار می‌بینید. این خطوط و اعداد که نشان‌دهنده وضعیت رشد کودک از نظر قد، وزن و اندازه دور سر، در گروه سنی مشابه و جنسیت یکسان هستند، صدک نامیده می‌شوند.

اجازه بدهید با یک مثال مفهوم صدک را با هم بررسی کنیم:

اگر دختر ۵ ماهه شما در نمودار وزنی در صدک ۴۰ باشد، به این معنی است که ۴۰ درصد از دختران ۵ ماهه در کشور، دارای وزنی مشابه یا کمتر از وزن دختر شما هستند و ۶۰ درصد آن‌ها در سن مشابه، وزن بیشتری دارند.

یادتان باشد وزن کم یا قد کوتاه به این معنی نیست که حتما کودک مشکل خاصی دارد.

حتما می‌دانید متغیرهای دیگری هم باید بررسی شوند برای مثال خیلی وقت‌ها این اعداد، رابطه مستقیمی با قد و وزن مادر و پدر دارند.

این نکته را هم فراموش نکنید که اندازه دور سر نوزاد تا ۲ سالگی به‌سرعت رشد می‌کند و پس از ۲ دو سالگی، نیازی به اندازه‌گیری دور سر نیست. رشد مداوم نشان می‌دهد که کودک در وضعیت خوبی است.

کدام صدک نشان می‌دهد که رشد کودک در وضعیت طبیعی است؟

به دلیل تفاوت در الگوی رشد کودکان، هیچ‌یک از این صدک‌ها نشان‌دهنده وجود یا نبود مشکل در روند رشد نیستند. این صدک‌ها به مادر و پدر و همچنین پزشک کمک می‌کنند تا بررسی کنند که الگوی رشد کودک چه میزان تغییر کرده است. اگر اندازه قد، وزن و دور سر کودک در طی روند رشد، در یک صدک باشد و تغییر قابل‌توجهی نداشته باشد، وضعیت رشد خوب است.

معمولا سرعت رشد کودک در ۶ ماهه اول تولد بیشتر است و ممکن است جایگاه آن‌ها در نمودار منحنی رشد تغییر کند. پس از آن به دلیل فعالیت‌های بدنی بیشتر، دندان درآوردن و آمادگی برای راه رفتن، کمی دچار کاهش وزن می‌شوند و احتمالا جایگاه‌شان در نمودار رشد نوزاد تا حدی متفاوت خواهد شد.

رنگ صدک‌های منحنی رشد نوزاد به چه معناست؟

در نمودار رشد کودک، هر صدک با رنگ متفاوتی نشان داده شده است. در واقع، این رنگ‌ها به مادر و پدر کمک می‌کنند تا بهتر بتوانند روند رشد کودک‌شان را رصد کنند.

این رنگ‌ها نیستند که چگونگی رشد کودک شما را تعیین می‌کنند. برای تفسیر درست نحوه رشد کودک لازم است هر سه فاکتور مهم یعنی اندازه دور سر، قد و وزن را در نظر بگیریم.

نحوه استفاده از نمودار رشد کودک در خانه

گاهی ممکن است مادرها و پدرها به‌دلیل دسترسی نداشتن به پزشک یا مواردی مثل همه‌گیری ویروس‌ها و…، ترجیح دهند خودشان در خانه، قد، وزن و دور سر نوزاد را اندازه بگیرند.

البته که نوزاد کوچولوی شما ممکن است آنقدر جست‌وخیز کند که کار را برای‌تان سخت کند اما اگر قصد دارید خودتان در منزل، این کار را انجام دهید، به نکات زیر توجه کنید:

اندازه‌گیری دور سر

برای اندازه‌گیری دور سر نیاز به متر دارید. اول از همه مطمئن شوید که متر دقیقی استفاده می‌کنید و بعد مراحل زیر را دنبال کنید.

متر را در جایی بالای ابرو و گوش و جایی که بیشترین قوس را نسبت به گردن دارد، قرار دهید و بعد از همان نقطه، متر را دور سر نوزاد بپیچید و اندازه‌گیری را شروع کنید.

اندازه‌گیری قد

روش‌های مختلفی برای اندازه‌گیری قد کودک وجود دارد. اما بهترین روش، استفاده از یک سطح کاملا صاف و مسطح است. در ابتدا کودک را به پشت بخوابانید و با استفاده از یک متر یا چارت مخصوص اندازه‌گیری قد کودک، قد را از سر تا نوک پاها اندازه بگیرید.

مطمئن شوید که متر کاملا موازی با قد کودک است و همچنین کودک در حالت کاملا صاف دراز کشیده باشد؛ این کار باعث می‌شود که اندازه‌گیری قد با خطای کمی انجام شود.

اندازه‌گیری وزن

اول از همه لباس‌های کودک را در بیاورید و بعد در حالی که کودک‌تان را در آغوش گرفته‌اید، روی ترازو بروید و عدد نشان داده شده را یادداشت کنید.

در مرحله بعد وزن خودتان به‌تنهایی را یادداشت کنید. اختلاف این دو عدد، وزن کودک‌تان را نشان می‌دهد.

جدول قد و وزن نوزاد دختر و پسر

برای بررسی فرایند رشد کودک، معمولا قد و وزن آن‌ها شاخص های اصلی هستند که کمک می‌کنند از بودن کودک در مسیر رشد سالم مطمئن شویم.

در جدول زیر، میانگین قد و وزن کودکان دختر و پسر در سنین مختلف را آورده‌ایم تا بتوانید رشد کودک دلبندتان را دقیق‌تر مقایسه کنید.

در ابتدای تولد، وزن نوزادان بین ۲.۵ تا ۴.۶ کیلوگرم و به طور متوسط ۳.۴ کیلوگرم است. البته که پسران نسبت به دختران تا حدی سنگین‌تر هستند. در ۵ ماهگی، وزن نوزاد دختر و پسر حدود دو برابر زمان تولدشان خواهد شد و تا ۲ سالگی به چهاربرابر افزایش پیدا می‌کند. سپس سرعت افزایش وزن کم شده و هر سال حدود ۲.۵ کیلوگرم به وزن کودک اضافه می‌شود.

قد بیشتر نوزادان در بدو تولد،‌ بین ۴۵ تا ۵۵ سانتی‌متر و به طور متوسط ۳۰ سانتی‌متر است که این عدد تا یک سالگی ۱.۵ برابر خواهد شد.

با ابزار مناسب الگوی رشد کودک را بررسی کنید

توصیه می‌کنیم برای تعیین صدک کودک دلبندتان در منحنی رشد کودک، از ابزار نمودار رشد مای‌بیبی استفاده کنید. با وارد کردن اطلاعاتی مانند سن، قد، وزن، جنسیت و اندازه دور سر نوزاد، می‌توانید از روند رشد کودک‌تان آگاهی کامل داشته باشید. اگر روند رشد کودک نسبت به ماه‌های گذشته تغییرات چشمگیری داشته باشد، بهتر است با پزشک کودک در تماس باشید و موارد لازم را با او در میان بگذارید.

مراحل رشد کودک

مراحل مختلف رشد و تکامل کودک یکی از اصلی‌ترین نقاط عطف زندگی اوست که نه تنها بر اساس حرکتی و فیزیکی بلکه بر اساس فاکتورهای دیگری مانند رشد شناختی، رشد ذهنی و اجتماعی و همچنین کلامی و زبانی تغییر می‌کند. البته در نظر داشته باشید که هر کدام از مراحل این جدول لزوما برای همه کودکان مشابه هم نیستند و ممکن است برای کودک شما هر مرحله زودتر یا دیرتر اتفاق بیفتد.

۶ عامل موثر بر رشد نوزاد و کودک

یکی از سوالاتی که احتمالا برای‌تان پیش می‌آید فاکتورهای تاثیرگذار بر تکامل نوزاد باشد. قبل از رسیدن به عوامل، خوب است بدانیم که بعضی از این عوامل رشد قابل تغییر و بعضی دیگر از کنترل ما خارج هستند. برای مثال ما نمی‌توانیم تغییری در وراثت خود بدهیم ولی با تغذیه سالم می‌توانیم بهترین شرایط را برای رشد سالم نوزاد فراهم کنیم.

۱- ژنتیک

ژنتیک و ارث حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد بر رشد نوزاد تاثیر می گذارد. بنا بر شواهد، قد در دوقلوها به یکدیگر مرتبط است؛ به طوری که اگر یکی از دوقلوها بلندقد باشد، دیگری هم معمولا قد بلند خواهد شد.

همچنین مادرها و پدرهایی که قوی هیکل و بلندقند هستند نیز احتمال داشتن فرزندانی با این فیزیک بدنی را بیشتر دارند. در حالی که نوزادانی که والدین کوتاه‌قد دارند، احتمالا کوتاه‌قد خواهند بود.

۲- تغذیه و سبک زندگی

دومین فاکتور موثر بر رشد نوزاد و کودک تغذیه است که حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد تاثیر می‌گذارد. روند جهانی نشان می‌دهد که کودکان و نوزادانی که دچار سوء تغذیه هستند ممکن است به رشد مطلوب خود نرسند و در سلامت خود با مشکل روبرو شوند.

نکته مهم این است که علاوه بر تغذیه نوزاد و کودک، مادرها نیز لازم است حواس شان به تغذیه سالم در دوران بارداری و شیردهی نیز باشد.

۳- هورمون‌ها

هورمون‌های رشد، تعیین‌کننده قد نوزاد هستند. کمبود این هورمون‌ها ممکن است به دلیل کاهش ترشح هورمون رشد از غذه هیپوفیز اتفاق بیفتد و اغلب زمانی رخ می‌دهد که این غده آسیب ببیند. درست کار کردن غده هیپوفیز شرط اصلی رشد سالم کودک است.

۴- سلامت کلی

نقایص مادرزادی و عفونت‌هایی در دوران بارداری وجود دارند که می‌توانند به طور مستقیم بر وزن کم نوزاد هنگام تولد و در نهایت رشد او تاثیر بگذارند.

سندرم داون، بلوغ زودرس، سوء تغذیه، بیماری‌های دستگاه گوارش و سندرم ترنر از جمله این مسائل هستند.

۵- مشکلات مربوط به رحم و جفت

کاهش جریان خون به رحم و جفت، قرارگیری جفت در ناحیه پایین رحم، عفونت در بافت‌های اطراف نوزاد و جدا شدن جفت از رحم چند مورد از مشکلات مربوط به رحم و جفت هستند که می‌توانند بر رشد نوزاد تاثیر بگذارند.

۶- مشکلات سلامتی مادر

در صورتی که مادر در دوران بارداری خود با مشکلاتی مانند دیابت، فشار خون بالا، وزن کمتر از ۴۵ کیلوگرم، بیماری قلبی یا تنفسی روبرو شود، احتمالا رشد نامناسب کودک به مراتب بیشتر می‌شود و در مراحل بعدی زندگی او نیز تاثیر می‌گذارد.

کلام آخر

هر کودکی با سرعت رشد متفاوتی نسبت به دیگر کودکان رشد می‌کند و عوامل زیادی هستند که بر میزان و نحوه رشد او تاثیر می‌گذارند.

مادرها و پدرها به دلیل ارتباط عاطفی بیشتری که با کودک خود دارند، سریع‌تر از هر شخص دیگر و حتی پزشک، نسبت به تغییرات کودک خود آگاه می‌شوند. استفاده از ابزارهای دقیق اندازه‌گیری و داشتن آگاهی کافی از الگوی رشد کودکان، به شما کمک می‌کند با آسودگیِ خیال، رشد کودک‌تان را پیگیری کنید.

سوالات متداول نمودار رشد نوزاد

آیا الگوی رشد پسران و دختران متفاوت است؟

بله. معمولا پسران کمی از دختران سنگین وزن‌تر هستند و به همین دلیل ممکن است تفاوت‌های کوچکی در رشد قد و وزن آن‌ها وجود داشته باشد.

چه زمانی باید نگران رشد کودک شویم؟

در صورتی که نوزاد و کودک به طرز چشمگیری در جایی کمتر یا بیشتر از محدوده نرمال نمودار رشد قرار بگیرد یا متوجه تغییرات ناگهانی عجیب غریب در رشد او شدید، بهتر است در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید.

مراحل رشد کودک چگونه ارزیابی می‌شود؟

مراحل تکامل نوزاد بر اساس توانایی‌هایی مانند نشستن، راه رفتن و صحبت کردن، و همچنین قد و وزن او در هر مرحله از زندگی بررسی می‌شود.