رایج‌ترین رفلکس های نوزاد؛ زمان شروع و پایان

جالب است بدانید بیشتر کارها و رفتارهای بچه‌‌‌ها انتخابی نیستند و رفلکس های نوزاد هستند؛ یعنی غیر ارادی و بدون تلاش او اتفاق می‌افتند و کودک هیچ کنترلی روی آن‌ها ندارد.

این واکنش‌های انعکاسی، انواع مختلفی دارند که در پاسخ به یک محرک خاص ایجاد می‌شوند و نشانه رشد سالم کودک هستند. مثلا وقتی شما انگشت‌تان را در دهان نوزاد بگذارید، بلافاصله شروع به مکیدن می‌کند یا اگر پاهایش را روی یک سطح صاف بگذارید، قدم می‌زند. با خواندن این مطلب از وبسایت مای‌بیبی، می‌توانید از انواع رفلکس‌های نوزادان و زمان شروع و پایان آن‌ها آگاه شوید.

انواع رایج رفلکس های نوزادی کدام است؟

• رفلکس مورو
• رفلکس جست‌و‌جو
• رفلکس مکیدن
• رفلکس راه رفتن
• رفلکس خنده
• رفلکس چنگ زدن
• رفلکس تونیک گردن
• رفلکس رانش زبان

رفلکس مورو (Moro Reflex)

اگر نوزاد را در حالت نیمه ایستاده قرار دهید و برای لحظه‌ای کوتاه زیر سرش را رها کنید و دوباره بگیرید، او ناگهان دست و پایش را باز و از بدن دور می‌کند، بعد بلافاصله دست و پایش را جمع و به بدن نزدیک می‌کند؛ به این واکنش، رفلکس مورو می‌گویند.

هر گونه صدای بلند و حرکات ناگهانی دیگر هم باعث این واکنش غیر ارادی می‌شود و می‌تواند نوزاد شما را به گریه بیندازد. رفلکس مورو، گاهی در خواب هم رخ می‌دهد و نوزادتان را از خواب بیدار می‌کند که در این مورد، قنداق کردن می‌تواند راهکار خوبی برای کمک به بهتر خوابیدن دلبندتان باشد.

رفلکس مورو از بدو تولد شروع می‌شود و معمولا بعد از ۲ ماهگی تمام می‌شود.

—رفلکس مورو—

رفلکس جست‌‌وجو (Rooting Reflex)

یکی دیگر از بازتاب‌های نوزاد، رفلکس جست‌وجو است که می‌توانید از آن برای شیر دادن به نوزاد استفاده کنید. گوشه لب نوزادتان را به آرامی با انگشت‌تان تحریک کنید، می‌بینید که سریع به سمت انگشت شما می‌چرخد، دهانش را باز می‌کند و زبانش را حرکت می‌دهد.

رفلکس جست‌وجو، از بدو تولد شروع می‌شود و حدود ۴ ماهگی به پایان می‌رسد.

—رفلکس جست‌وجو—

رفلکس مکیدن (Sucking Reflex)

نوزاد شما قبل از تولد، رفلکس مکیدن را شروع می‌کند. اگر در دوران بارداری سونوگرافی انجام داده باشید، ممکن است او را در حال مکیدن انگشت شست کوچکش دیده باشید. رفلکس مکیدن و رفلکس جست‌و‌جو در کنار هم کمک می‌کنند تا نوزاد شیر بخورد.

اگر سقف دهان نوزادتان را با انگشت، نوک سینه یا سرشیشه لمس کنید، او به طور خودکار شروع به مکیدن می‌کند. البته مکیدن یک مهارت پیچیده برای یک نوزاد تازه متولد شده است، برای همین بعضی از نوزادان در روزهای اول تولد، مکیدن را خیلی خوب انجام نمی‌دهند و با گذشت زمان مهارت پیدا می‌کنند.

در حدود ۲ تا ۳ ماهگی این رفلکس جایش را به مکیدن ارادی و با مهارت می‌دهد.

—رفلکس مکیدن—

رفلکس راه رفتن (Stepping Reflex)

نوزادتان را به شکل عمودی در حالی که زیر بغلش را محکم گرفته‌اید و مراقبش هستید، روی زمین نگه دارید. به‌محض اینکه کف پاهایش با سطح صاف برخورد کرد، شروع به بالا و پایین رفتن می‌کند. حتی ممکن است به نظر برسد که او در حال راه رفتن روی هوا است!

به یاد داشته باشید که این فقط یکی از رفلکس‌های عصبی نوزادان است و به این معنی نیست که دلبند شما برای راه رفتن آماده است.

این رفلکس معمولا در حدود ۲ ماهگی تمام می‌شود.

—رفلکس راه رفتن—

رفلکس چنگ زدن (Grasp Reflexes)

اگر داخل دست یا کف پای نوزادتان را نوازش کنید، او انگشت شما را با دستش می‌گیرد یا انگشتان پایش را حلقه می‌کند. همچنین درصورتی‌که جغجغه‌ای در دستش بگذارید، محکم می‌گیرد!

هر چه‌قدر هم تلاش کنید که انگشت‌تان را از دستش بکشید یا جغجغه را بگیرید، قوی‌تر فشار می‌دهد و نگه می‌دارد؛ این همان رفلکس چنگ‌زدن است که به نوزادان کمک می‌کند تا مهارت چنگ زدن و گرفتن وسایل را یاد بگیرند.

رفلکس کف دست حدود ۵ تا ۶ ماهگی و رفلکس کف پا یا رفلکس بابینسکی (Babinski reflex) معمولا ۹ تا ۱۲ ماهگی از بین می‌رود. منظور از رفلکس بابینسکی این است که وقتی کف پای نوزاد را تحریک کنید، کودک کف پایش را به سمت بیرون جمع می‌کند.

—رفلکس بابینسکی—

رفلکس خنده (Reflexive Smile)

در روزهای اول تولد، ممکن است متوجه شوید که نوزادتان در خواب لبخند می‌زند. این لبخند هم یکی از رفلکس‌های بدوی و غیر ارادی است. بعد از ۲ ماهگی لبخندی که مشتاقانه منتظرش بودید، در صورت دلبندتان ظاهر می‌شود؛ یک لبخند واقعی!

رفلکس تونیک گردن (Tonic Neck Reflex)

رفلکس تونیک گردن که به شمشیربازی هم معروف است، زمانی اتفاق می‌افتد که نوزادتان را به پشت روی زمین می‌گذارید و سر او را به یک طرف خم می‌کنید. او دست و پایی را که در سمت خمیدگی سر قرار دارد، دراز می‌کند و دست و پای سمت دیگر را درحالی‌‌که دست، مشت شده است، خمیده نگه می‌دارد.

این رفلکس معمولا در حدود ۶ تا ۷ ماهگی از بین می‌رود.

—رفلکس تونیک گردن—

رفلکس رانش زبان (Tongue Thrust Reflex)

یکی دیگر از رفلکس‌های طبیعی نوزاد، رفلکس رانش زبان است. اگر بخواهید چیزی مانند یک قاشق را در دهان نوزادتان بگذارید، او با زبانش به آن فشار می‌آورد.

این رفلکس در حدود ۴ تا ۵ ماهگی تمام می‌شود.

جدول زیر تمامی رفلکس‌های نوزاد را با زمان شروع و تمام شدن آن با شما نشان می‌دهد:

آیا تمام رفلکس‌های نوزاد ناپدید می‌شوند؟

با اینکه بیشتر رفلکس‌های نوزاد در بازه زمانی ۴ تا ۶ ماهگی ناپدید می‌شوند و مغز کودک با بالغ شدن، رفلکس‌های غیر ارادی را با حرکات ارادی جایگزین می‌کند، ولی بعضی از آن‌ها تا بزرگسالی با بچه می‌مانند. از جمله این رفلکس‌ها عبارتند از:

• رفلکس پلک زدن (Blink reflex): وقتی نور شدیدی به چشم شما می‌خورد، پلک‌های‌تان را می‌بندید.
• رفلکس عطسه (Sneeze reflex): وقتی مجرای بینی تحریک شود، عطسه می‌کنید.
• رفلکس خمیازه (Yawn reflex): هر وقت بدن به اکسیژن بیشتری نیاز دارد، شما خمیازه می‌کشید.
• رفلکس سرفه (Cough reflex): وقت پشت مجرای تنفسی‌تان تحریک شود، ممکن است سرفه کنید.
• رفکلس گگ (Gag reflex): هر وقت پشت دهان یا گلوی شما تحریک شود، حالت تهوع به شما دست می‌دهد.

—رایج ترین رفلکس های نوزاد—

کلام آخر

رفلکس‌های کودکی و رفلکس‌های طبیعی نوزاد در واقع قسمتی از مراحل رشد و تکامل هستند و برای بررسی سلامت دلبندتان اهمیت دارند. پزشک اطفال رفلکس‌های نوزاد را بررسی می‌کند تا مطمئن شود که این رفلکس‌ها به صورت قوی وجود دارند.

دلبندتان همان‌طور که بزرگ‌تر و مستقل‌تر می‌شود، تعدادی از این رفلکس‌ها و بازتاب‌های نوزادی را کنار می‌گذارد، مهارت‌های جدید یاد می‌گیرد و شما را شگفت‌زده می‌کند.

سوالات متداول رفلکس‌های نوزاد

۱- آیا رفلکس‌های نوزاد در همه کودکان یکسان است؟

بله. بسیاری از رفلکس‌ها در همه نوزادان یکی هستند، اما ممکن است شدت و مدت زمان آن‌ها متفاوت باشد.

۲- آیا رفلکس‌های نوزاد با هوش کودک ارتباط دارد؟

خیر. بودن یا نبودن رفلکس‌های نوزاد چندان ارتباط مستقیمی با هوش کودک ندارند.

۳- چه زمانی باید برای رفلکس های نوزاد به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر بعضی از رفلکس‌های نوزادان در سنین بالاتر بیشتر از حد معمول ادامه داشتند یا رفلکس‌های جدید و عجیبی در کودک مشاهده کردید، حتما در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید.